Studeren in Nederland
In 2011 stemde de senaat in met de plannen van staatssecretaris Zijlstra over de boetes voor langstudeerders. Studenten tekenen al eeuwen het beeld van steden. De eerste universiteit werd door Willem van Oranje geschonken in 1575 aan de stad Leiden als beloning voor het verzet tegen de Spanjaarden tijdens de 80-jarige oorlog.
In de Republiek werd de eerste Universiteit in 1575 opgericht. Voor die tijd ging met voor een studie naar de universiteiten van Parijs (Sorbonne), Keulen, Oxford of naar één van de Universiteiten in Italië, zoals Bologna. De oudste universiteit in de Nederlanden is de Katholieke Universiteit Leuven, die in 1425 door paus Martinus V werd opgericht. Maar de eerste universiteit in het huidige Nederland werd opgericht door Willem van Oranje na het Leidsch Ontzet. Volgens de overlevering mochten de burgers kiezen uit: een jaar geen belasting betalen óf een universiteit.
Universiteit, kerk en Filips II
Op 8 februari 1575 werd de universiteit ingelijfd in de Pieterskerk. Het kreeg als motto: Libertatis Praesidium, wat bolwerk van vrijheid betekent. De universiteit werd bekostigd door geconfisqueerde bezittingen van de katholieke geestelijkheid uit de abdij van Egmond, die hij in 1573 had laten verwoesten door de Geuzen, samen met het gelijknamige kasteel. De stichtingsbrief van de Universiteit staat op naam van Filips II, die op dat moment nog formeel het gezag over de Nederlanden bezat. Hij sprak zich uit tegen de komst van de Universiteit, omdat hij vreesde voor een Calvinistisch bolwerk:
“Ja dat meer is, hebbende ten selven eynde opghericht een vorm van Universiteyt in onse stadt van Leyden in Hollandt, vande welcke overmitz die openbaere professie vande Calvinistische secte ende die ghecorrumpeerde institutie anders niet te verwachten en staet, dan een schadelycke infectie over t'lichaem van t'gemeente.”
Ketterse studenten in Leiden
Pas in 1581 was Filips II in het Plakkaat van Verlatinghe vervallen van de troon. Hij vaardigde op 26 maart 1582 een plakkaat uit met de strekking dat iedereen die studeerde aan de universiteit als ketter werd beschouwd. Desondanks groeide Leiden uit tot een waar kenniscentrum. De universiteit was eerst gevestigd in het Sint Barbara klooster en het Faliede Bagijnhof aan het Rapenburg, maar was vanaf 1581 gehuisvest in het klooster van de dominicaanse Witte Nonnen. Het gebouw doet nog steeds dienst als het Academiegebouw van de Universiteit Leiden. Aan het einde van de 16e eeuw had de Universiteit een paar honderd studenten.
Leestip:
Titel: Keurige wereldbestormers – Over studenten en hun rol in de Nederlandse samenleving sedert 1876
Auteur: L.J. Dorsman en P.J. Knegtmans
ISBN: 9789087040697
Uitgever: Verloren
Winkelprijs: €15,–
