Tet-offensief: strategische nederlaag voor de Verenigde Staten in Vietnam

Geen enkele buitenlandse oorlog zorgde voor een grotere verdeeldheid binnen de Amerikaanse samenleving dan de strijd in Vietnam (1955-1975). Het Tet-offensief van de communistische troepen (januari 1968) leverde een grote bijdrage aan deze verdeeldheid. Op een moment dat de Amerikanen dachten dat zij aan de winnende hand waren, behaalden de Noord-Vietnamezen en de Vietcong een morele overwinning door een grote aanval op Amerikaanse doelen te lanceren.

Halverwege 1967 waren de Amerikaanse beleidsmakers, en daarmee een groot deel van het Amerikaanse publiek, ervan overtuigd dat zij de Vietnamoorlog konden winnen als er maar genoeg troepen werden ingezet. Volgens de Amerikaanse legertop konden het communistische Noord-Vietnam en de guerrilla’s van de Vietcong een uitputtingsoorlog tegen een supermacht namelijk nooit volhouden. In de Noord-Vietnamese hoofdstad Hanoi was men echter tot de conclusie gekomen dat de onvrede in de Verenigde Staten over het verloop van de oorlog steeds verder begon toe te nemen en dat een groot offensief wel eens tot een ommekeer in de oorlog zou kunnen leiden.

Voorbereidingen

Vo Nguyen Giap, de opperbevelhebber van het Noord-Vietnamese leger, kreeg daarop van de Noord-Vietnamese leider Ho Chi Minh en de partijtop opdracht een offensief te plannen. Giaps plan was om begin 1968 een groot aantal steden, dorpen en legerbases in Zuid-Vietnam aan te vallen. Met dit doel in het achterhoofd werden in de tweede helft van 1967 200.000 Noord-Vietnamese soldaten via de Ho Chi Minh-route door Laos en Cambodja naar het zuiden gezonden waar zij de Vietcong moesten ondersteunen. De guerrilla’s van de Vietcong hielden zich in de laatste maanden van 1967 vooral bezig met het aanvallen van kleinere buitenposten en de Amerikaanse basis bij Khe Sanh, zodat Zuid-Vietnamese en Amerikaanse troepen uit de steden weg zouden worden gehaald om deze buitenposten te behouden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Tet

Deze troepenopbouw werd op 30 en 31 januari 1968 gevolgd door het grootschalige offensief door 84.000 Noord-Vietnamese soldaten en Vietcong tegen meer dan honderd steden en dorpen in Zuid-Vietnam. Hoewel de Amerikanen door de verhoogde activiteit op de Ho Chi Minh-route wel doorhadden dat er iets stond te gebeuren, kwam de omvang en felheid van het offensief als een grote verrassing. Daarnaast hadden Noord- en Zuid-Vietnam voor Tet Nguyen Dan, het Vietnamese Nieuwjaar, een informele wapenstilstand gesloten. Het doorbreken van deze wapenstilstand door de communistische strijdkrachten droeg verder bij aan het verrassingseffect van het offensief.

Saigon

Het grootste deel van de aanvallen door de Vietcong werd ondanks het verrassingseffect na enkele uren vrij makkelijk afgeslagen door de honderdduizenden Zuid-Vietnamese en Amerikaanse troepen die in Zuid-Vietnam waren gestationeerd. Op sommige plaatsen hadden de communisten echter meer succes en werd er langere tijd fel gevochten. De Zuid-Vietnamese hoofdstad Saigon was bijvoorbeeld een belangrijk doelwit, waar locaties als het presidentiële paleis, de Amerikaanse ambassade en het nationale radiostation door de Vietcong werden aangevallen. Het lukte communistische bataljons om het radiostation en de binnenplaats van de ambassade enkele uren te bezetten, voordat zij door Amerikaanse mariniers verdreven werden. De strijd concentreerde zich daarna in andere wijken van de hoofdstad en bleef aanhouden tot 7 maart.

Huế‎ 

Naast Saigon was de voormalige keizerlijke hoofdstad Huế‎ een belangrijk doel van het Tet-offensief. Hier bezetten Vietcong strijders de oude citadel van de stad, waarna een lange strijd om de stad uitbrak. De Amerikanen waren vanwege de culturele en bouwkundige waarde van de stad in eerste instantie terughoudend met bombardementen en artilleriebeschietingen, maar nadat de Slag om Huế‎ uitliep in felle straatgevechten besloot het Amerikaanse opperbevel dat alles geoorloofd was. Het duurde daarop tot 24 februari voordat de Zuid-Vietnamese en Amerikaanse legers Huế‎ heroverd hadden. Gevechten concentreerden zich daarna vooral rond de Amerikaanse basis bij Khe Sanh, waar het garnizoen tot juli 1968 omsingeld bleef door Noord-Vietnamese troepen.

Fases twee en drie

Eind maart 1968 kwam er door de grote verliezen onder het Noord-Vietnamese leger en de Vietcong een einde aan fase één van het offensief. Noord-Vietnam bleef echter versterkingen naar het zuiden sturen, waardoor het tijdens fases twee (5 mei – 15 juni 1968) en drie (17-30 augustus 1968) nog twee nieuwe offensieven kon ondernemen. De Amerikanen waren echter beter voorbereid op deze nieuwe aanvallen, waardoor zij relatief makkelijk opgevangen konden worden.

Strategische overwinning

Het Tet-offensief werd uiteindelijk afgeslagen door de Zuid-Vietnamezen en de Amerikanen ten koste van zo’n 5.000 Zuid-Vietnamese en 4.000 Amerikaanse doden. Aan de kant van de communisten sneuvelden ruim 45.000 soldaten en werd de Vietcong bijna compleet weggevaagd. De omvang van de aanvallen kwam echter als een totale verassing voor de Amerikaanse politiek en bevolking, waardoor het Tet-offensief gezien kan worden als een strategische overwinning voor het Noorden. Na het offensief namen de protesten tegen de oorlog toe en besloot president Lyndon B. Johnson te stoppen met het uitbreiden van de Amerikaanse troepeninzet. Hoewel de Vietnamoorlog zich voor de Verenigde Staten nog tot 1973 bleef voortslepen werd het na Tet voor steeds meer Amerikanen duidelijk dat de oorlog in Vietnam niet te winnen viel.