Thales van Milete en de zonsverduistering

Op 10 juni 2021 vindt er een gedeeltelijke zonsverduistering plaats. In 585 voor Christus lukte het de Griekse filosoof Thales van Milete om een zonsverduistering correct te voorspellen.

Thales van Milete 

De Griekse filosoof Thales werd geboren in de havenplaats Milete, aan de kust van het huidige Turkije. Hij wordt gezien als de eerste filosoof en is daarmee de stichter van de Westerse filosofie. Hij wordt gezien als een van de presocratische denkers, de eersten die nadachten over een natuurlijke verklaring voor het ontstaan van de kosmos. Thales zocht naar de arche, oftewel het oerbeginsel waar vanuit alles ontstaat.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Alles is water

Thales bedacht dat alles op aarde voortkomt uit water en was er tevens van overtuigd dat de aarde op water drijft. Dit baseerde hij op zijn waarneming dat water in damp kon veranderen en al het leven water nodig heeft. Een aardbeving was volgens Thales geen straf van de goden, maar het gevolg van het dobberen van de aarde op het water.

Thales over God – een panentheïstisch wereldbeeld

Thales zag natuurlijke fenomenen niet meer als straffen van de homerische goden, maar dit betekende niet dat hij het bestaan van goddelijke kracht ontkende. Hij had een panentheïstisch wereldbeeld: hij geloofde dat god vermengd was met alle dingen op aarde.

De zonsverduistering van 585 voor Christus

De Griekse historicus Herodotus schrijft dat Thales voorspelde dat er een zonsverduistering zou plaatsvinden tijdens een slag tussen de Meden en de Lydiërs in 585 voor Christus. Deze zonsverduistering vond inderdaad plaats. Hoe Thales aan zijn kennis over sterrenkunde kwam, is niet bekend. Het is mogelijk dat hij deze kennis had opgedaan tijdens een reis naar Babylon, of tijdens een verblijf in Egypte. Het zou volgens sommige historici mogelijk zijn dat Thales een patroon herkende in de regelmaat waarmee zonsverduisteringen voorkwamen en op basis daarvan kon berekenen wanneer de volgende eclips zou plaatsvinden. Dat zou wel betekenen dat Thales' voorspelling uitkwam met een grote mate van geluk. Pas een eeuw later zouden mensen ontdekken dat een zonsverduistering veroorzaakt wordt door de maan die tussen de aarde en de zon doorschuift en een schaduw op het aardoppervlak werpt. En het zou nog tot in de zeventiende eeuw duren voordat mensen een preciezere voorspelling konden doen van waar op aarde een zonsverduistering te zien zou zijn.  

Zonsverduisteringen in de laatste jaren

Inmiddels is het goed mogelijk om zonsverduisteringen te voorspellen. Daardoor weten we nu van te vornen dat er een zonsverduistering aan gaat komen. Daardoor kunnen veel mensen zich voorbereiden op de zonsverduistering. Niet zozeer om naderend onheil te overleven, maar om de zonsverduistering zo goed mogelijk te kunnen zien. Vlak voor een zonsverduistering kopen veel mensen speciale brillen waarmee je naar de zon kan kijken zonder schade aan je ogen op te lopen. Een bekend voorbeeld was augustus 1999, toen in grote delen van West-Europa een volledige zonsverduistering waar te nemen was. In Nederland was dat nét niet het geval, en dus planden veel mensen hun zomervakantie naar een gebied in Europa waar dat wél zo was. In sommige delen van de wereld was in maart 2015 een gehele zonsverduistering waar te nemen. In Nederland was dit niet het geval, de verduistering is slechts deels zichtbaar. De teleurstelling voor veel liefhebbers was des te groter toen het in de meeste delen van Nederland té bewolkt was om ook maar iets van de verduistering te zien. Deze zonsverduistering daardoor gemist? Wees niet teleurgesteld: in 2021 is er in Nederland opnieuw een gedeeltelijke zonsverduistering waarneembaar.

Zonsdverduistering in 2021

Op 10 juni schuift de maan tussen de zon en de aarde door, waardoor er in Nederland een 'hapje' uit de bovenkant van de zon genomen wordt. Het hoogtepunt van de verduistering vindt plaats tussen 11:19 en 13:31 uur. Zorg er wel voor dat je een veilige bril hebt waarmee je naar boven kan kijken.