Trix Terwindt: KLM-stewardess en Nederlands spionne

Trix Terwindt begon haar carrière als één van de eerste stewardessen van de Koninklijke Nederlandse Luchtvaartmaatschappij (KLM). Vanwege haar functie vloog zij in de jaren ’30 door heel Europa, waardoor zij de opkomst van het Derde Rijk van dichtbij meemaakte. Tijdens de oorlog werkte zij als spion voor het Nederlandse verzet, waardoor zij betrokken raakte bij het Englandspiel en in een concentratiekamp terecht kwam.

Beatrice (Trix) Terwindt werd op 27 februari 1911 geboren te Arnhem als één van de zeven kinderen van steenfabrikant Constant Terwindt en Albertina de Muelenaere. Haar vader was een rijke zakenman en haar moeder kwam uit een Belgische adellijke familie, waardoor Terwindt een bevoorrechte jeugd kende. Zij zag haar ouders echter weinig en werd vooral opgevoed door haar kinderjuffrouw. Terwindt doorliep het chique Sacré-Coeur internaat in Arnhem, waarna zij in 1935 voor een galerie in Maastricht ging werken.

Stewardess

Dit werk betaalde echter niet goed genoeg om van te leven en nadat Terwindt van een vriendin hoorde dat de KLM op zoek was naar ‘luchtgastvrouwen’ meldde zij zich aan bij de luchtvaartmaatschappij. De KLM had in 1935 de eerste stewardessen aangenomen, waardoor Terwindt begin 1937 dus tot de eerste generatie stewardessen behoorde. Zij vloog vanwege haar functie heel Europa door, waardoor zij goed op de hoogte raakte van de politieke ontwikkelingen in de tweede helft van de jaren ’30. Op haar vele vluchten naar Duitsland maakte zij de opkomst van het Derde Rijk van dichtbij mee. Eind augustus 1939 deed Terwindt dienst op de laatste KLM-vlucht vanuit Berlijn voor de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog. Na de Duitse bezetting van Nederland in 1940 hield de KLM op met vliegen en raakte Terwindt werkeloos.

Englandspiel

Via enkele KLM-collega’s kwam Terwindt begin 1941 in contact met het Nederlandse verzet, waarna zij met een jonge cadet van de Koninklijke Militaire Academie via Zwitserland naar Engeland vluchtte. Hier kreeg zij op verzoek van MI-9, één van de Britse inlichtingendiensten, een training voor geheim agent. In de nacht van 13 februari 1943 werd Terwindt met een parachute in bezet Nederland gedropt, waar zij een nieuwe vluchtroute voor neergestorte Engelse piloten moest opzetten. Vanwege het Englandspiel, een Duitse operatie waarbij de Nazi’s via een geallieerd zendernetwerk valse informatie naar Engeland stuurden, waren de Duitsers echter op de hoogte van de komst van Terwindt en op de grond werd zij meteen gearresteerd door de Sicherheitsdienst.

Ravensbrück en Mauthausen

Terwindt werd daarop drie dagen verhoord en gemarteld, maar zij liet niets los. Na vijftien maanden gevangenschap in Haaren en het ‘Oranjehotel’ in Scheveningen werd zij overgebracht naar concentratiekamp Ravensbrück. In Ravensbrück ging de gezondheid van Terwindt sterkt achteruit, waarna zij in februari 1945 ernstig verzwakt werd overgebracht naar het Oostenrijkse concentratiekamp Mauthausen. Na de bevrijding van het kamp in april 1945 werd Terwindt door het Rode Kruis naar het Zwitserse Sankt Gallen gebracht, waar Terwindt compleet instortte. “Er was geen morele drang meer om je trots te houden en weerstand te bieden aan de lichamelijke ellende”, beschreef zij na de oorlog haar situatie.

Terug bij de KLM

Na de oorlog keerde Terwindt terug bij de KLM als hoofdstewardess en kreeg zij de opdracht de stewardessenopleiding van de maatschappij op te zetten. Vanwege gezondheidsklachten werd zij echter in 1950 gedwongen te stoppen met haar werk. Na een korte periode in Canada ontmoette Terwindt tijdens een reis naar Israël oud-KLM piloot en voormalig NSB-lid John Scholte, met wie zij in 1955 trouwde. Terwindt stortte na de plotselinge dood van Scholte in 1968 echter volledig in, waarna zij werd opgenomen in de inrichting van psychiater Jan Bastiaans. Hier bleek Terwindt zware oorlogstrauma’s te hebben, die maar moeilijk te behandelen waren.

Overlijden

In de kliniek ontmoette Terwindt medepatiënt Kees Bal. Het paar trouwde in 1970 en woonde tot de dood van Bal in 1979 in Hilversum. Terwindt bleef zich tot het einde van haar leven inzetten voor concentratiekampslachtoffers en de omstreden lsd-behandelingen van Bastiaans. Trix Terwindt overleed op 7 april 1987 op 76-jarige leeftijd.