Truus van Lier: vrouwelijke verzetsheld
We hebben al veel verhalen gehoord over de moed en heldhaftigheid van verzetstrijders tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met gevaar voor eigen leven zetten ze zich in voor hun medemensen. Maar tot nu toe waren het overwegend mannen wiens verzetsdaden herinnerd werden. Toch waren er ook vrouwen in het verzet. Een daarvan was Truus van Lier, die als eerste vrouw in haar eentje een nazi vermoordde.
Truus van Lier werd geboren in 1921 in Utrecht. Ze was het buurmeisje van Truus Schröder, ook een verzetsvrouw, die haar herinnerde als ‘het meisje met de vergeet-me-niet-ogen. Van Truus werd verder gezegd dat ze eigenzinnig was en een sterk karakter had. Als ze ergens in geloofde ging ze ervoor. Haar familie was liberaal en welvarend. Onder de familieleden van Truus bevonden zich ondernemers en bankiers enveel van de vrouwen binnen de familie gingen naar de universiteit. Zo ook de moeder van Truus. Zij was biochemicus en hoofd laboratorium van de universiteit.
Op de hoogte
De familie Van Lier hield zich goed op de hoogte van wat er in de wereld speelde. Zo vermoedden ze al in de jaren 30 dat er niets goed kon komen van het beleid van Hitler dat in 1933 aan de macht kwam in Duitsland. Ze hoorden dat mensen die zich tegen Hitler keerden toen al werden gemarteld. Een oom van Truus was lid van het comité Joodse vluchtelingen, waarbij hij mensen die het naziregime ontvluchtten, aan onderdak hielp.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Tweede Wereldoorlog
Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, moest de vader van Truus onderduiken omdat hij Joods was. Haar moeder was niet Joods waardoor het gezin verder niet veel dreiging ondervond. Toch zou Truus zich tijdens de oorlog in gevaarlijke situaties mengen. Ze kon gewoonweg niet niets doen. In 1940 begon ze aan haar studie rechten. En ondertussen werkte ze mee in het verzet.
Verzet
Zo begeleidde ze Joden naar hun onderduikadres en werkte ze mee aan de verzetskrant Lichting en bracht ze deze in Utrecht rond, met het risico om opgepakt te worden. Tijdens haar werk voor Lichting leerde ze Leo Frijda en Louis Boissevain kennen. Via hen kwam ze in contact met de verzetsgroep Centrum voor Sabotage 6 (CS 6) in Amsterdam. De CS 6 verzetten zich tegen de onderdrukking door middel van geweld, dat ze voornamelijk op hooggeplaatste NSB’ers richtten. Zo pleegden ze aanslagen op bepaalde kopstukken. Truus ging met gevaar voor eigen leven voor CS 6 spioneren bij de Duitse Wehrmacht en maakt onder meer foto’s van de vliegbasis Soesterberg.
In de familie
Dat Truus in het verzet ging was niet ongewoon in de familie Van Lier. Haar nicht Trui van Lier bracht Joodse kinderen onder via haar eigen crèche. Ook haar zus Miek zat in het verzet, maar zij vond het op een gegeven moment te gevaarlijk worden en waarschuwde Truus. Miek probeerde haar over te halen om met haar mee naar het buitenland te vluchten, maar Truus weigerde, want ze had zoals ze zelf zei ‘een taak te verrichten’.
Haar taak
Haar taak was het opstaan tegen de vijand. Zo hielp ze Louis Boissevain bijvoorbeeld met een aanslag op politiekorpschef E.J. Woerts door te doen alsof ze een stelletje waren, iets wat Louis minder verdacht zou maken. In 1943 beraamde ze een aanslag op Gerard Kerlen, de hoofdcommissaris van de Utrechtse politie en een fanatieke nazi. In Utrecht stond ook het hoofdkwartier van de NSB. Kerlen was doelwit van de CS 6 omdat hij familieleden arresteerde van ondergedoken politieagenten die niet mee wilden werken met de NSB.
De aanslag
Op 3 september 1943 wachtte Truus Kerlen op bij zijn huis aan het Willemsplantsoen in Utrecht. Ze had in haar jas een zakje laten naaien voor haar pistool. Toen Kerlen eraan kwam richtte ze het pistool en schoot vanaf zeven meter dood. Truus van Lier was de eerste vrouw die in haar eentje een nazi vermoorde. In de eerste berichten ging men ervan uit dat de dader een man was. Maar al snel wezen ooggetuigen op een meisje met een grijs geruite mantel met donker haar. De beloning die op haar hoofd stond was 10.000 gulden, wat nu bijna 70000 euro is. Direct na de aanslag dook Truus onder in Haarlem.
Een koffer
Enige tijd na de aanslag ontmoette Truus wat vrienden van de verzetsgroep in een Haarlems café, waaronder Louis en Irma. Irma was de vriendin van Leo Frijda en smokkelde wapens voor het verzet. Ze gaf Truus haar jas en een koffer met spullen die Truus nog nodig zou hebben. Wat Truus niet wist is dat de Duitse Sicherheits Dienst (SD) de CS 6 had geïnfiltreerd. Toen ze het café uitliep stonden leden van de SD haar op te wachten en ze werd staande gehouden. In de koffer bleken wapens te zitten waarvoor ze werd gearresteerd.
Verraden
Vlak daarvoor waren Leo en Irma opgepakt. Irma was toen voor een keuze gesteld: of de dood of de verzetsleden van CS 6 verraden. Daarbij kreeg ze de belofte dat haar geliefde Leo ook zou worden vrijgelaten. Ze koos voor het laatste en leidde de SD naar Truus door haar haar jas te geven, waaraan ze te herkennen was. Na de oorlog had Irma nog haar leven lang gewetenswroeging voor dit onmogelijke dilemma.
Gefusilleerd
Truus werd gevangengezet in Amsterdam met nog meer leden van de CS 6. Negentien mannelijke leden werden ter dood veroordeeld en gefusilleerd. Onder deze mannen waren Louis en Leo. De belofte aan Irma om hem vrij te laten was dus niet nagekomen. Met twee andere vrouwen werd Truus naar Sachsenhausen in Duitsland gedeporteerd. Daar zou ze op 27 oktober 1943 worden gefusilleerd. Volgens getuigen liepen de vrouwen zingend naar het vuurpeloton. Nadat ze doodgeschoten waren werden hun lijken geschonden voordat ze in de verbrandingsoven werden geworpen.
Naast onder meer Hannie Schaft en Truus Schröder was Truus van Lier een van de ware verzetshelden. In Utrecht lag er al een bloemenperk in de vorm van haar naam. Maar ze krijgt onderhand wat meer bekendheid. In 2021 werd er op haar honderdste geboortedag een plaguette over Truus van Lier onthuld. In 2022 komt er een boek over haar en wordt er gewerkt aan een standbeeld, ter herinnering aan haar moed.
