Van modekoningin tot Nazi-spionne: het enerverende leven van Coco Chanel

Gabrielle Bonheur Chanel werd op 19 augustus 1883 geboren in een arm gezin op het platteland van Frankrijk. Haar vader, Albert Chanel, was een rondtrekkende straatverkoper en was daarom niet vaak thuis. Toen Gabrielle 12 jaar oud was overleed haar moeder aan bronchitis. Haar broers werden landarbeiders en Gabrielle werd met haar zusjes naar een klooster in Aubazine gestuurd.

Kloosterleven

In dit klooster, dat gespecialiseerd was in het verzorgen van arme kinderen en wezen, heerste een strenge discipline. Chanel zou later in haar leven niet veel over deze periode praten. Het was overigens wel de plek waar ze met naald en draad leerde omgaan, iets wat haar later zeer goed van pas zou komen.

‘La Rotonde’

Op achttienjarige leeftijd verliet Chanel het klooster en ging wonen in een katholiek pension in Moulins. Overdag werkte ze als naaister, maar ’s avonds zocht ze haar heil in het uitgaansleven. Chanel zong regelmatig in ‘La Rotonde’, het plaatselijke dorpscafé, waar ze de rijke textiel aristocraat Étienne Balsan ontmoette. Op drieëntwintig jarige leeftijd werd Chanel zijn maîtresse. Het was in deze periode dat ze de naam Coco verkreeg, waarschijnlijk afgeleid van het Franse woord cocotte wat maîtresse betekent.

Affaires met Balsan en Capel

Chanel woonde een periode met Balsan in zijn landhuis in de bossen en werd daar flink verwend. Balsan gaf haar dure juwelen en veel kleding. Chanel leefde daar als een ware aristocrate. Toch vond Chanel in Balsan niet de ware liefde en begon in 1908 een affaire met een vriend van Balsan, genaamd Arthur Edward Capel. Hij was een rijke Britse aristocraat die veel op zakenreis was. Hij gaf Chanel een appartement in Parijs en financierde haar start in de modewereld.

Chanel Modes & Rue Cambon

Chanel opende in 1910, aan de Rue Cambon 21 te Parijs, de boetiek Chanel Modes. Rue Cambon was een van de populairste modestraten van Parijs en zat dus op een goede locatie. Hier verkocht Chanel haar eerste modeartikelen. Haar voornaamste creaties waren hoeden, maar ze verkocht ook kleding en accessoires zoals juwelen en parfums. Toen de theaterberoemdheid Gabrielle Dorziat met Chanels hoeden in bekende modebladen poseerde, werd Chanel Modes langzamerhand een populair modemerk en werden er meerdere modezaken geopend. In 1927 bezat ze maar liefs vijf gebouwen aan de Rue Cambon.

Chanel No.5

Het paradepaardje van Chanels modehuis was de Chanel no.5. Deze parfum werd in mei 1921 voor het eerst uitgebracht en werd de populairste parfum te wereld. Het was de eerste parfum die kunstmatig gefabriceerd was en niet naar bloemen rook. Tot op de dag van vandaag is Chanel No.5 een zeer populaire parfum.

Tweede Wereldoorlog & verbintenis met de Duitsers

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak sloot Chanel haar modezaken. Duizenden werknemers kwamen op straat te staan. Volgens haar was het niet de tijd om modeartikelen te verkopen: het was oorlog. Chanel bleef boven haar modehuis in Parijs wonen en maakte contact met de Duitse bezetters. De reden waarom, is nog steeds niet helemaal duidelijk. Wellicht zocht ze contact met de bezetter omdat ze haar beroemde parfum aan een Joodse familie genaamd Wertheimer had verkocht. Nu de Joden in Europa vervolgd werden, zag Chanel dit als een kans haar geliefde parfum weer terug te krijgen. Een andere mogelijke reden was om haar neef André Palasse uit krijgsgevangenschap te krijgen.

Document Franse ministerie van Defensie

Wat Chanel in deze periode precies uitvoerde is in nevelen gehuld. Recentelijk is er een document van het Franse ministerie van Defensie opgedoken, waarin ze werd beschreven als een couturier en parfumeur die onder de pseudoniem Westminister en het agentnummer: F 7124 voor de Duitsers zou hebben gewerkt. Ze stond volgens dit document onder leiding van de Duitse generaal en hoofd van de geheime dienst Walter Schellenberg.

Relatie met Peter von Dinklage

Tijdens de oorlog kreeg ze een relatie met Peter von Dinklage, bijgenaamd ‘de Spatz’. Von Dinklage stond hoog in aanzien bij Hitler en had een belangrijke functie bij de Duitse geheime dienst. Hoewel er geen zekerheid over bestaat, is Chanel volgens een aantal bronnen in opdracht van de Duitse geheime dienst naar Spanje en Portugal afgereisd om spionnen te rekruteren.

Operatie Modellhut

Chanel reisde met haar Nazi-vrienden naar Himmler in Berlijn, om een soort ‘vredesplan’ te ontwerpen. Aangezien Chanel vele connecties binnen de Britse aristocratie had, waaronder Winston Churchill, werd haar gevraagd de Britten onder politieke druk te zetten en over te halen de oorlog te beëindigen. Het plan werd operatie Modellhut genoemd, als verwijzing naar Chanels hoedenmakerij. Hitler wist overigens niets van dit plan, omdat hij niet geïnteresseerd was in vrede.

Op zakenreis naar Madrid

Eind 1943 of begin 1944 ging Chanel op ‘zakenreis’ naar Madrid. Daar name ze contact op met de Britse ambassadeur en vroeg hem haar vriend Winston Churchill te spreken. Dit bleek echter niet mogelijk te zijn, omdat Churchill ziek was en niemand kon spreken. Achteraf gezien bleek dit een leugen, omdat Churchill op dat moment helemaal niet in Madrid was, maar een ontmoeting had met generaal Eisenhower in Tunesië. Wel overhandigde Chanel een brief aan de ambassadeur van haar baas Schellenberg. Die brief had niet de gewenste uitwerking en operatie Modellhut was mislukt.

Bevrijding & arrestatie

Toen Parijs op 26 augustus 1944 werd bevrijd besloot Chanel in Parijs te blijven, omdat ze naar eigen zeggen niets verkeerd had gedaan. In september 1944 werd ze echter alsnog gearresteerd op verdenking van heulen met de vijand. Volgens ooggetuigen gedroeg Chanel zich tijdens haar arrestatie als een ‘koningin’. Goed gekleed, gewapend met handschoenen en een handtas ging ze met opgeheven hoofd met de arrestanten mee. Drie uur later stond ze, wegens gebrek aan bewijs, weer op vrije voeten. Bij haar thuiskomt zou ze gezegd hebben dat het Churchill was die haar had bevrijd.

Na de oorlog

Hoewel er dus geen officiële aanklacht tegen Chanel was besloot ze naar Zwitserland te vertrekken totdat de gemoederen bedaard waren. Pas in 1953 keerde ze weer terug naar Parijs. Het modehuis Chanel leefde weer op en Chanel zou nog vele jaren een succesvolle modevrouw zijn. Ze stierf op 87-jarige leeftijd in hotel Ritz te Parijs.