Van sieraad tot telefoon: de geschiedenis van het horloge

De afgelopen eeuwen is het voor de mensheid steeds belangrijker geworden om op elk moment te kunnen bepalen hoe laat het is. Voordat elektronica hun intrede deden, was het horloge het belangrijkste instrument hiervoor. Deze handige draagbare klok werd ontwikkeld in de Middeleeuwen. Er zouden echter nog vele eeuwen overheen gaan voordat deze machines nauwkeurig genoeg waren.

Het idee van een draagbaar apparaat waarmee men de tijd kon bijhouden ontstond tijdens de vijftiende eeuw. Staande klokken bestonden toen al, maar deze waren te groot om mee te nemen als je op pad ging. Zodoende kwam er behoefte aan een draagbare versie, die overal mee naartoe kon. Vooral in de zeevaart was een dergelijk instrument zeer gewild. Bij de navigatie keken zeelieden namelijk naar het tijdsverschil met de standaardtijd om te bepalen op welke lengtegraad ze zaten.

Grote verbeteringen

In de Middeleeuwen werd de quadrans ontworpen. Het was een schijf waarmee door middel van gradenbogen kon worden bepaald hoe laat het was. Draagbare klokken met uurwerk kwamen pas later. De uitvinding van het veermechanisme speelde hierbij een cruciale rol. Peter Henlein was aan het begin van de 16e eeuw de eerste die volop aan de slag ging met het maken van horloges met een veermechanisme. Hun nauwkeurigheid liet echter nog veel te wensen over.

Ontwikkelingen van het horloge na de Middeleeuwen

Een grote uitdaging voor horlogemakers was om de horloges gelijk te laten lopen. In 1525 kwam hier een oplossing voor. De Zwitser Jacob Zech vond toen de snek uit. Dit onderdeel zorgde ervoor dat de krachten die uitgeoefend werden op het tijdmechanisme gelijk bleven. In 1675 ontwierp Christiaan Huygens een systeem waarbij de veer een balanswiel heen en weer liet draaien. De Engelse Robert Hooke had ongeveer vijf jaar eerder een soortgelijke oplossing bedacht. Vervolgens kwam Nicholas Facio in 1704 op het idee om edelstenen te gebruiken in horloges, om zo de duurzaamheid van het uurwerk te vergroten.

Nauwkeurig horloge voor de navigatie

Ondanks al deze ontwikkelingen was er echter nog steeds geen draagbaar horloge dat nauwkeurig genoeg was voor navigatie op zee. Daarom besloot het Engelse parlement een wedstrijd te organiseren. De persoon die een nog nauwkeuriger horloge kon ontwikkelen zou 20.000 pond ontvangen. In 1762 won John Harrison deze premie. Zijn uurwerk week tijdens een reis van vijf maanden op zee maar 1 minuut en 4 seconden af.

Introductie van het Polshorloge

De honderd jaar daarop werden draagbare uurwerken steeds populairder. Dit instrument bestond echter alleen in de vorm van het zakhorloge. Dankzij Patek Philippe kwam daar eind negentiende eeuw verandering in. Hij vond het polshorloge uit. Deze uitvinding sloeg niet meteen aan. Het polshorloge werd namelijk in eerste instantie gezien als vrouwensieraad. Pas na de Eerste Wereldoorlog werd het ook bij mannen populair. De volgende grote ontwikkeling vond plaats in 1957. Toen kwamen er horloges op de markt waarbij er, in plaats van een veer, gebruik werd gemaakt van een batterij. In 2013 kreeg het polshorloge met de introductie van de smartwatch weer een nieuw impuls.Tegenwoordig kijken sommigen naast de tijd ook voor het versturen van mails en sms’jes naar hun pols.