Vernielde kunstwerken

Op 08/4/2018 vernielde een bezoeker in de Amsterdamse Nieuwe Kerk per ongeluk een kunstwerk. In het verleden zijn meer kunstwerken vernield, waaronder de Nachtwacht en de Mona Lisa.

Gazing Ball spat uit elkaar

Op zondag 8 april 2018 voltrok zich een drama in de kunstwereld: een meesterwerk van de Amerikaanse kunstenaar Jeff Koons, de Gazing Ball, spatte uit elkaar toen een bezoeker in de Nieuwe Kerk in Amsterdam het kunstwerk aanraakte. Het was de laatste dag dat het werk tentoongesteld zou worden in de Amsterdamse Nieuwe Kerk.

Volgens persvoorlichter Martijn van Schieveen was er geen opzet in het spel. De bezoeker in kwestie wilde het kunstwerk alleen even aanraken, hoewel de beveiliging en een markering op de grond bezoekers er in het algemeen van weerhielden om dit te doen. Het kunstwerk, door De Volkskrant omschreven als ‘een schilderij met daarin een soort grote blauwe kerstbal’, was enkele miljoenen dollars waard.

Vazen vernield

Het ongelukkige voorval in de Nieuwe Kerk is echter geen uitzondering. In 2010 werd een deel van een kostbaar kunstwerk van ontwerpster Hella Jongerius vernield toen een bezoekster in het Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam onwel werd en over het kunstwerk heen viel.

Het kunstwerk, Coloured Vases, bestond uit driehonderd met de hand beschilderde vazen. Veertig van de vazen werden vernield door de val van de bezoekster. De schade bedroeg naar schatting enkele tienduizenden euro’s. De vazen werden later opnieuw tentoongesteld, hetzij met veertig exemplaren minder.

Aanslag op de Nachtwacht

Ook een van Nederlands beroemdste kunstwerken, de Nachtwacht van Rembrandt van Rijn, heeft in het verleden te maken gehad met vernieling. Tot driemaal toe vond er een aanslag op de Nachtwacht plaats: in 1990, in 1975 en in 1911.

Op vrijdag 13 januari 1911 hakte een man met een schoenmakersmes in op de Nachtwacht in het Rijksmuseum. De dader, Roelof Antoon Sigrist, was afgekeurd als matroos en was hierover zo boos dat hij zich wilde “wreken op het rijk”, volgens De Kleine Courant. Hij beschadigde echter enkel de vernislaag, waardoor het schilderij er redelijk goed vanaf kwam. Sigrist werd veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf.

Op 14 september 1975 werd het beroemde schilderij opnieuw aangevallen, deze keer door een verwarde man die het kunstwerk bewerkte met een gekarteld tafelmes. Met twaalf steken wist de man het schilderij aanzienlijke schade toe te brengen; een complete reep werd uit het schilderij gesneden. De restauratie van de Nachtwacht duurde ruim acht maanden.

Op 9 april 1990 vond de laatste aanslag op de Nachtwacht plaats toen een 31-jarige man het schilderij met zwavelzuur bespoot. Door snel ingrijpen van een museumbewaker, die direct gedemineraliseerd water op het doek spoot om het goedje te neutraliseren, werd ernstige schade voorkomen. Alleen de vernislaag werd aangetast.

De Mona Lisa achter glas

Een ander wereldberoemd schilderij, de Mona Lisa van Leonardo da Vinci, is in het verleden ook doelwit geweest van vandalen. Het schilderij werd pas beroemd nadat het in 1911 werd gestolen. Tot die tijd was het kunstwerk buiten de kunstwereld niet heel bekend. De zoektocht naar het schilderij duurde enkele jaren; pas in 1914 keerde het kunstwerk weer terug in het Louvre.

De Mona Lisa raakte in 1956 zwaar beschadigd toen een bezoeker er zuur overheen gooide. Een paar maanden later gooide een Boliviaanse bezoeker, Ugo Ungaza Villegas, een steen naar de Mona Lisa, waardoor een stukje pigment bij de linker elleboog losliet. Sindsdien wordt de Mona Lisa achter kogelvrij glas gehouden, waarbinnen de luchtvochtigheid zorgvuldig gecontroleerd wordt. Daarbij filtert het glas ook het ultraviolette en infrarode licht, afkomstig van de flitsende fotocamera’s van miljoenen bezoekers per jaar.

Het kogelvrije glas heeft de Mona Lisa al meermaals beschermd tegen vandalisme. In 1974 spoot een vrouw rode verf over het glas toen de Mona Lisa tentoon werd gesteld in het Tokyo National Museum. In 2009 gooide een Russische vrouw een aardewerken theekop naar het schilderij, uit woede dat haar het Franse burgerschap was ontzegd. Het kopje verbrijzelde, maar het schilderij bleef ongedeerd.

Leestip:

Een spoor van vernieling – Het Noord-Nederlandse katholieke kerkinterieur voor, tijdens en na de Beeldenstorm
Auteur: Elizabeth den Hartog
Uitgever: Verloren
ISBN: 9789087047733
Winkelprijs: €15,–

Bestel Een spoor van vernieling 

BRONNEN

• Anderetijden.nl: De Nachtwacht: verborgen, vernield en verheerlijkt
• Leerwiki.nl: De Mona Lisa van Leonardo da Vinci
• Volkskrant.nl: ‘Bezoeker valt: kunstwerk kapot’
• Volkskrant.nl: ‘‘Meesterwerk’ Jeff Koons aan diggelen door ongeval met bezoeker in Nieuwe Kerk’
• Wikipedia.org: De Nachtwacht

AFBEELDINGEN

• Een beschadigde Nachtwacht in 1975, via Nationaal Archief