Vliegen met de vleugels van Daedalus: hoogmoed komt voor de val

´Stop!´ schreeuwde Daedalus, maar het was te laat. Zijn zoon Icarus vloog hoger en hoger en luisterde niet naar de waarschuwingen van zijn vader. De vleugels vielen uit elkaar door de hitte en Icarus stortte als een lappenpop in de zee onder hem. Daedalus vervloekte zichzelf, zijn eigenwijze zoon en zijn verdraaide uitvinding. Zijn poging om te ontsnappen was geslaagd, maar kende een dramatische afloop.

Daedalus

Het verhaal van Daedalus en zijn zoon Icarus is een beroemd verhaal uit de Griekse mythologie. Daedalus was een geniale beeldhouwer en ontwerper en was de beroemdste kunstenaar van zijn tijd. Tegelijkertijd was hij echter ook erg ijdel en jaloers, hij duldde geen concurrentie. Toen bleek dat zijn neefje Talos veel meer talent bezat dan hijzelf, gooide hij het weerloze kind van de hoge burchtmuur af. Terwijl Daedalus het lijk begroef, werd hij op heterdaad betrapt. Hij werd beschuldigd van moord, maar wist te ontsnappen. Hij vluchtte naar het eiland Kreta, waar koning Minos de macht had. Minos erkende de genialiteit van de kunstenaar en gaf hem een belangrijke taak.

Minotaurus

Daedalus moest een verblijf bouwen voor de Minotaurus, een monster dat half mens en half stier was. Hierop bouwde de kunstenaar een labyrint waarin zelfs de allerslimsten zouden verdwalen. De Minotaurus werd in het midden gezet en elke negen jaar werden zeven jonge mannen en zeven jonge vrouwen geofferd aan het beest. Daedalus had ondertussen genoeg gekregen van Kreta en wilde van het eiland af. Met een schip was dit niet mogelijk, omdat koning Minos hem niet liet gaan. Hij was immers de enige die het geheim van het labyrint kende. Daarom bedacht Daedalus een list om van het eiland te ontsnappen.

Vleugels

Daedalus had bedacht om door de lucht te vluchten. Hij zocht genoeg vogelveren bij elkaar en bond deze als een soort vleugels aan elkaar. Om de vorm van de vleugel te creëren gebruikte hij was, waarmee hij uiteindelijk een paar volmaakte vleugels in elkaar knutselde. Na de eerste test bleek dat de vleugels perfect werkten. Voor zijn zoon, Icarus, maakte hij een paar kleinere vleugels. Voordat zij wegvlogen waarschuwde Daedalus zijn zoon voor de gevaren: “Vlieg niet te laag, want dan zouden de golven van de zee je vleugels nat en zwaar maken zodat ze je niet meer kunnen dragen en je in zee valt. Vlieg ook niet te hoog, want dan kom je in aanraking met de zon en smelt de was van je vleugels en stort je neer in de diepte. Houd altijd het juiste midden en doe mij precies na.”

Icarus

Icarus was echter niet zo geniaal als zijn vader en luisterde slecht naar het advies. Hij vloog hoger en hoger en kwam steeds dichter bij de zon. De was begon langzaam te smelten en uiteindelijk konden de vleugels het gewicht van Icarus niet meer dragen. Hij stortte onder toeziend oog van Daedalus in zee en vond het zeemansgraf. Daedalus wachtte op de kust verdrietig tot het lichaam van zijn zoon aan zou spoelen, waarna hij Icarus hier begroef. Het eiland kreeg hierna de naam Ikaria en de zee waar Icarus de dood vond werd voortaan de Ikarische Zee genoemd.

Opvolgers

Daedalus was een mythisch figuur uit de Griekse oudheid en een inspiratie voor velen. Pas vele eeuwen later werd zijn concept van vleugels gebruikt door de mens om echt te kunnen vliegen. In de Middeleeuwen sprongen veel mensen tevergeefs met omgebonden zelfgemaakte vleugels van kerktorens, rotswanden of hoge daken. Het zal niet als een verrassing komen dat deze experimenten allemaal mislukten.

Da Vinci

Uitvinder Leonardo da Vinci kwam dichterbij het realiseren van een soort vliegtuig, waarbij hij zich grotendeels baseerde op de vleugels van de vleermuis. Zijn schetsen tonen een machine aangedreven door pedalen, die de vleugels als die van een vleermuis op en neer lieten gaan. Dit ontwerp, de ornithopter, had kleppen in de vleugels die geopend waren bij de start en gesloten bij de landing. Hiermee legde hij de basis voor de vliegtechniek die ook nu nog wordt gebruikt bij moderne vliegtuigen. Vliegen ging echter niet met het apparaat, omdat de mens nooit genoeg kracht had om het gevaarte op te laten stijgen. ‘Hoogmoed komt voor de val’ moet Da Vinci gedacht hebben, want de ornithopter werd nooit gebouwd.