Volksrepubliek Bulgarije: 1946-1990

Na de Tweede Wereldoorlog werd de Bulgaarse tsaar Simeon II door de Sovjets verbannen. In 1946 werd het land een communistische volksrepubliek. 

In de Tweede Wereldoorlog was Bulgarije officieel een bondgenoot van Nazi-Duitsland, maar in de praktijk hield het koninkrijk zich zoveel mogelijk afzijdig. Joden werden door tsaar Boris III zoveel mogelijk beschermd en niet naar concentratiekampen gestuurd. Wel werden circa 11.000 joden uit de door Bulgarije bezette gebieden Thracië en Macedonië overgedragen aan de Duitsers. De dood van Boris in 1943 kwam plotseling, waardoor er geruchten de ronde deden dat Hitler hem vergiftigd had.

Simeon II en het einde van het Bulgaarse koninkrijk

Simeon II, het 6-jarige zoontje van Boris, volgde hem op als tsaar. Door zijn jonge leeftijd en de inval van de Sovjet-Unie in 1944 kon hij  het land nooit daadwerkelijk besturen. Nadat Duitsland en zijn bondgenoten, waaronder Bulgarije, waren verslagen verbande de Sovjet-Unie Simeon uit Bulgarije en riep het in 1946 de Volksrepubliek Bulgarije uit. De eerste ‘democratische’ verkiezingen mondden uit in een overtuigende overwinning voor de Communistische Partij, die in 1947 prompt de grondwet wijzigde naar het voorbeeld van de Sovjet-Unie. Er mocht nog maar één politieke partij zijn en bedrijven werden genationaliseerd.

Communisme in de Volksrepubliek Bulgarije

Georgi Dimitrov kreeg de leiding over de Communistische Partij en daarmee over Bulgarije. Hoewel de Sovjet-Unie vanwege het Verdrag van Parijs van 1947 zijn troepen uit Bulgarije had teruggetrokken, bleef Bulgarije in de communistische periode min of meer een satellietstaat van de Sovjet-Unie. Sovjetleider Jozef Stalin botste in 1948 hevig met de Joegoslavische dictator Tito en verbrak de banden met Joegoslavië. De andere Oost-Europese landen wilden de steun van Stalin echter niet kwijt. Stalin bracht die landen vervolgens  onder strengere controle van de Sovjet-Unie. Toen in december 1949 alle hooggeplaatste politici van de Bulgaarse Communistische Partij gestorven waren, of om het leven gebracht, benoemde Stalin Vulko Chervenkov tot nieuwe leider. Chervenkov was een vertrouweling van Stalin en vergrootte zo diens directe macht.

Dood van Stalin en politieke einde van Chervenkov

Stalin overleed op 5 maart 1953. Chervenkov bleek zonder de invloed van Stalin  niet in staat het land te leiden en hij gaf in 1954 zijn positie als hoofd van de partij op ten gunste van Todor Zjivkov, hoewel Chervenkov nog wel premier bleef. Chervenkov verlegde de economische focus van zware industrie naar de productie van consumentengoederen. Het einde van Chervenkov’s regeerperiode kwam nadat hij de relaties met Joegoslavië herstelde. Dat maakte hem ongeloofwaardig, omdat hij eerder nog aan de kant van Stalin had gestaan toen die de banden met Tito verbrak. Chervenkov stopte als premier en werd opgevolgd door Anton Yugov.

Bulgarije onder Todor Zjivkov

Vanaf 1962 nam Todor Zjivkov zelf de macht in handen. Hij regeerde het land vervolgens 27 jaar en volgde een gematigde politiek. Er kwam meer religieuze vrijheid in het land, de banden met westerse landen verbeterden en de economie groeide doordat Zjivkov opnieuw de nadruk legde op zware industrie en gecentraliseerde landbouw. Na de democratisering van de Sovjet-Unie in 1989 groeide in Bulgarije ook de roep om hervormingen.

Val van de Sovjet-Unie

Zjivkov stapte in november 1989 op, waarmee de communistische periode praktisch ten einde kwam. In 1990 volgden vrije verkiezingen en in 1991 een nieuwe grondwet waarmee Bulgarije een democratische republiek werd. De verbannen Simeon II was inmiddels teruggekeerd naar zijn geboorteland en werd tussen 2001 en 2005 zelfs premier. Eén van zijn verkiezingsbeloftes was het inperken van corruptie, maar gezien de protesten van de afgelopen maanden is het Bulgarije nog niet gelukt een eind te maken aan die praktijken.