Eerste miljoenennota

Het lijkt haast een jaarlijks ritueel te worden en spannend is het niet meer. De miljoenennota is namelijk wéér uitgelekt. De miljoenennota bestaat iets meer dan een eeuw en werd in 1906 gepresenteerd door minister De Meester.

In 1813 werd Willem Frederik uit het huis Oranje-Nassau, zoon van erfstadhouder Willem V, door de Britten voorzien van de titel soeverein vorst der Verenigde Nederlanden. Op 2 december 1813 aanvaarde Willem deze titel. Het voornemen tot het stichten van een nieuw koninkrijk werd op 9 maart 1814 in het verdrag van Chaumont vastgelegd. Op 16 maart 1815 benoemde Willem zichzelf zelfs tot Willem I, koning der Nederlanden. In de beginjaren van het koninkrijk werd er een tienjarige begroting gemaakt. De begroting van de koloniën stond daar los van, aangezien het opperbestuur aan de koning behoorde.

Nieuwe grondwet

Toen Willem II in 1840 de troon besteeg, was de macht van de koning al ingeperkt. Zijn vader Willem I kon nog decreten uitvaardigen en ministers ontslaan, maar voor zijn zoon was dat niet meer zo gemakkelijk. Willem II vond dat zijn vader daarin veel te toegeeflijk was geweest. Maar het klimaat was hem niet goed gezind. In de jaren veertig van de 19e eeuw braken op tal van plaatsen in Europa, zoals Frankrijk, Italië, en Oostenrijk, revoluties uit. Monarchieën sneuvelden of zagen hun macht drastisch ingeperkt worden. Willem II zag dat er iets moest veranderen en werd van conservatief tot liberaal in één nacht. De liberaal Thorbecke kreeg de opdracht om een nieuwe grondwet te schrijven.

Eerste miljoenennota

Bij de herziening van de grondwet in 1840 werd een tweejarige begroting ingevoerd en acht jaar later, in 1848, werd de begroting jaarlijks gemaakt. Na de grondwetswijziging van 1848 kreeg de minister van Financiën steeds meer een toezichthoudende rol op de uitgaven van de andere ministeries. De eerste echte miljoenennota liet nog wel meer dan een halve eeuw op zich wachten. Deze nieuwe rol van minister van Financiën was in 1906 al duidelijk zichtbaar toen de minister van Financiën de Meester op Prinsjesdag een 'N O T A betreffende den toestand van 's Lands financiën' aan de Staten-Generaal aanbood. De Miljoenennota is een algemene toelichting op de rijksbegroting en geeft een samenvatting van de belangrijkste plannen uit de departementale begrotingen en de financiële gevolgen daarvan. De Miljoenennota gaat ook in op de nationale en internationale economische situatie en geeft een toelichting op het beleid voor de gehele collectieve sector. In tegenstelling tot nu werd pas op de derde dinsdag van de maand de miljoenennota openbaar.