Geschiedenis van de krant
Vandaag is het de laatste dag dat het dagblad De Pers zal verschijnen. Uitgeverij Wegener maakte onlangs bekend dat het niet mogelijk was de unieke nieuwsformule, een gratis kwaliteitskrant, winstgevend te maken. In de middeleeuwen maakte men gebruik van een nieuwsformule die wel zeer succesvol bleek, de zogeheten ‘vliegende bladen’.
Al in de oudheid kenden verscheidene beschavingen een vorm van nieuwsverspreiding. Vaak ging het hier echter alleen om Staatscouranten, die op een beknopte manier verslag deden van de politieke besluitvorming. Van een private vorm van verslaggeving was pas sprake in de loop van de middeleeuwen.
Vliegende bladen
In die periode vertrouwde men op het gebied van nieuwsverspreiding onder andere op de zogeheten vliegende bladen. Dit waren speciale couranten die alleen werden uitgegeven bij belangrijke en sensationele gebeurtenissen. Het bekendste Nederlandse voorbeeld hiervan was Broer Jansz., die namens de courant ‘Nieuwe Tydinghen’ onder andere ‘live’ verslag deed van verscheidene veldslagen en de onthoofding van Johan van de Oldenbarnevelt in 1619. Nadat ze gedrukt waren werden de vliegende bladen voor ongeveer 7 cent per stuk verkocht. Dit gebeurde met behulp van de zogeheten rondbrengers, die door de stad renden en ondertussen de belangrijkste nieuwskoppen door de straat schreeuwden.
Persvrijheid
De eerste echte periodieke krant van Nederland werd opgericht in 1618 en kreeg de naam ‘Courante uyt Italien, Duytslandt, &c’. Zoals de titel doet vermoeden deed de krant voornamelijk verslag van het buitenlands nieuws. Dit was niet alleen omdat deze berichten de hoogste nieuwswaarde hadden, maar ook zodat conflicten met de lokale autoriteit vermeden konden worden. Tot 1848, toen de vrijheid van meningsuiting grondwettelijk werd vastgelegd, was er namelijk sprake van strenge censuur vanuit de lokale overheid. Daarnaast hadden de Franse bezetters aan het begin van de 19e eeuw een speciale dagbladbelasting in Nederland ingevoerd, waardoor kranten alleen betaalbaar waren voor de rijken.
Dagbladzegel
De echte doorbraak van de krant kwam dan ook pas in 1869 met de afschaffing van deze overheidsbelasting op kranten, de zogeheten dagbladzegel. Met deze maatregel halveerde de prijs van dagbladen, wat resulteerde in een grote stijging van het aantal krantlezers. Gedurende de rest van de 19e en een groot deel van de 20e eeuw waren dagbladen de belangrijkste bron van nieuws.
Door de opkomst van de televisie en wat recenter het internet lijkt hier echter in rap tempo een einde aan te komen. Uitgevers proberen daarom nu op allerlei manieren een andere invulling te geven aan het dagblad, waaronder uitgave op tabloidformaat en de zogeheten internetkranten. Een dagelijkse gratis kwaliteitskrant is echter financieel niet haalbaar, zo blijkt nu uit de stopzetting van De Pers.
