Oorsprong van het Ridderen

De Nederlandse dirigent Ed Spanjaard is gisteren geridderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Spanjaard kreeg de onderscheiding als beloning voor zijn uitzonderlijke prestaties tijdens zijn twaalfjarige dienstperiode als chef-dirigent van het Limburgs Symfonie Orkest. De traditie van het ridderen van belangrijke personen vindt zijn oorsprong rond de 8e eeuw na Christus in het Karolingische rijk van de Franken.

Al in de 4e eeuw voor Christus bestond er in de vroege Romeinse Republiek een aparte ridderstand, de zogeheten Equites. Deze bestond aanvankelijk uit de groep burgers die rijk genoeg was om tijdens hun diensplicht zelf een paard uit te rusten en te onderhouden. Al snel groeide de Equites echter uit tot een aparte sociale klasse en werd het militaire aspect steeds minder belangrijk.

Franken

Pas na de val van het Romeinse Rijk in de 4e eeuw na Christus groeide het ridderschap echt uit tot een militaire onderscheiding. Met name de Frankische koningen, die rond de 8e en 9e eeuw een steeds groter deel van Europa veroverden, beloonden hun voornaamste soldaten steeds vaker met land, rijkdom en een aparte titel. In het bijzonder de ruiters, die essentieel waren om het grote Frankische rijk bijeen te houden, werden door de koningen vaak geridderd. Toen het centrale gezag in de 10e eeuw, als gevolg van aanvallen van de Vikingen en de Saracenen, weer weg viel, groeiden deze ridders uit tot lokale beschermheren.

Ridderideaal

In een poging het onderlinge geweld tussen deze lokale heren te beperken propagandeerde de kerk vanaf de 11e eeuw het zogeheten ‘ridderideaal’. Volgens dit beeld was de ridder een nobele christelijke krijger die met name de armen, de zwakken en de weerlozen beschermde. Daarnaast werd van hem verwacht dat hij zich altijd eervol en hoffelijk zou gedragen, in het bijzonder tegenover vrouwen. Met name de middeleeuwse ridderorden vormden een poging om dit ideaalbeeld ook te realiseren. Zo legden zij vaak een gelofte van armoede af en reisden zij naar het Heilige Land om de pelgrims aldaar te beschermen.

Onderscheiding

Officier in de orde van Oranje-Nassau

Vanaf de late 16e eeuw speelde de cavalerie een steeds minder grote rol op het slagveld, waardoor ook het militaire belang van de ridderorde sterk afnam. In plaats daarvan groeide de riddertitel steeds meer uit tot een prestigieuze onderscheiding, voorbehouden aan degenen die uit naam van de staat belangrijke prestaties hadden geleverd.

Deze gedachtegang werd ook gehandhaafd toen in 1892 de Nederlandse Orde van Oranje-Nassau werd opgericht. Een persoon kan alleen in aanmerking komen voor deze onderscheiding wegens ‘bijzondere verdiensten jegens de samenleving’. Zo werd dirigent Ed Spanjaard gisteren geridderd omdat hij ruim 12 jaar leiding had gegeven aan het Limburgs Symfonie Orkest.