De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger
Aan het begin van de Franse Revolutie neemt men voorgoed afstand van de standenmaatschappij. Beïnvloed door de Verlichting en de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring stelde de burgerij de Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger op. Deze werd op 26 augustus 1789 aangenomen.
De Fransen waren de voorrechten van de aristocratie al voor 1789 zat. Zij betaalden bijvoorbeeld veel minder belasting over hun bezittingen, terwijl ze veel meer grond in hun bezit hadden. Het ging economisch erg slecht met de Franse maatschappij en dit kwam volgens vooral de burgerij mede door deze privileges. Besloten werd om de monarchie omver te werpen. Vertegenwoordigers van alle drie de standen werden hierbij betrokken en kwamen bij elkaar in de Nationale Vergadering. Hierin werd gepraat over de inhoud van de wet die de basis zou moeten vormen voor de nieuwe Franse Republiek. De Franse Revolutie kreeg gestalte.
De Ideeën uit de Verlichting
De bevolking baseerde haar drijfveren voor het omverwerpen van het Ancien Regime (de adellijke maatschappij) onder meer op de ideeën uit de Verlichting. In de Verlichting werden mensen namelijk als autonoom en van nature goed beschouwd. Dit in sterke tegenstelling tot de overtuigingen van de aanhangers van het Ancien Regime, die juist geloofden dat mensen van nature kwaad wilden en dus onderworpen moesten worden. Adellijke heersers beriepen zich er vrijwel altijd op dat ze vertegenwoordigers waren van het goddelijke gezag en dat het noodzakelijk was dat zij de bevolking onderdrukten.
Rousseau
Toen men hier eenmaal afstand van had genomen, ontstonden andere denkbeelden over hoe de samenleving in elkaar zou moeten zitten. Dit nadenken over de natuurlijke goedheid van de mens werd onder andere ontwikkeld door Jean-Jacques Rousseau. Hij stelde dat mensen pas verkeerd gingen handelen wanneer ze elkaar in de weg zaten, en niet vanuit zichzelf. Daarom moest er volgens Rousseau een sociaal contract worden opgesteld, waarin zoveel mogelijk de algemene wil werd nagestreefd. Mensen moesten elkaar in hun handelen zo min mogelijk belemmeren.
Naar Amerikaans voorbeeld
De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring uit 1776 had ook invloed op het idee dat er één overkoepelende verklaring voor de rechten van de mens moest zijn. De Amerikanen hadden namelijk, nadat ze zich definitief hadden vrijgevochten van de Engelsen, één van de eerste democratische grondwetten opgesteld. Omdat de Fransen het Ancien Regime omver wilden werpen en meenden dat iedereen vanaf de geboorte gelijk was, wilden ze dat in Frankrijk ook het grondbeginsel van de democratie werd vastgelegd. In tegenstelling tot wat in het Ancien Regime gebruikelijk was, zou de soevereiniteit niet meer bij de vorst liggen, maar bij het volk.
De totstandkoming van de Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger
Na uitgebreid overleg, dat meer dan een maand duurde, kwamen de vertegenwoordigers van de drie standen in Frankrijk tot een definitieve tekst. De laatste artikelen van het document zijn aangenomen op 26 augustus 1789. Het document bestaat uit zeventien artikelen, waarin onder andere ligt vastgelegd dat iedereen gelijk en vrij is, dat de soevereiniteit bij het volk ligt en dat burgers zelf het recht hebben om te kiezen door wie ze bestuurd worden. De verklaring werd opgenomen in de Franse grondwet van 1791.
