19 september jarig: Ingrid Jonker

Ingrid Jonker heeft geen makkelijk leven gehad; een moeilijke jeugd, een slechte band met haar vader en gebrek aan geluk in de liefde beïnvloeden haar dichtwerk. In Zuid-Afrika wordt zij gezien als één van de weinige blanke kunstenaars die protesteren tegen de Apartheid en de discriminatie van de zwarte bevolking. Ingrid Jonker werd geboren op 19 september 1933 te Kimberley.

Familie

Ingrid Jonker werd geboren als tweede dochter van Abraham H. Jonker, een schrijver en politicus van de Nasionale Partij, en Beatrice Cilliers. Haar vader verliet haar moeder nog voor Ingrids geboorte, waarna Ingrid samen met haar moeder en haar zus Anna bij haar grootouders introk.

In 1943 overleed haar geesteszieke moeder. Ingrid en haar zus gingen hierna bij haar vader en zijn gezin wonen. Zij werden echter niet echt geaccepteerd en de band tussen Ingrid en haar vader verslechterde. Wel zette Ingrid het dichten, waar zij op zesjarige leeftijd mee begonnen was, voort. Zij zocht op eigen initiatief contact met de dichter D.J. Opperman, die een soort mentor voor haar werd.

Eerste publicatie

Ingrid publiceerde in 1956 haar eerste werk, de bundel Ontvlugting. Een jaar later trouwde zij met Pieter Venter en in 1957 werd hun dochter Simone geboren. Het huwelijk was echter niet gelukkig en het paar ging in 1960 uit elkaar. Na haar terugkeer in Kaapstad behoorde Ingrid tot een groep kunstenaars die zich verzette tegen de Apartheid en schreef zij het gedicht Die kind (wat doodgeskiet is deur soldate by Nyanga) over het bloedbad bij Sharpeville in 1960.

Door haar oppositie tegen de Apartheid, die door haar vaders Nasionale Partij werd uitgevaardigd, verslechterde de verhouding tussen vader en dochter verder. Ingrid bleek net als haar moeder gevoelig voor depressies en na een abortus en de afwijzing van twee verschillende mannen verslechterde haar mentale gezondheid verder. Zij publiceerde in 1963 nog wel de bundel Rook en oker.

Zelfmoord

Ingrid Jonker pleegde op 19 juli 1965 zelfmoord door zichzelf te verdrinken in zee. Op het bericht van de dood van zijn dochter reageerde haar vader naar verluidt met: “wat mij betreft gooien ze haar terug in zee”.

Haar gedicht Die kind werd in 1994 voorgelezen door Nelson Mandela tijdens de eerste zitting van het eerste democratisch gekozen Zuid-Afrikaanse parlement. Mandela noemde Ingrid ‘Afrikaner én Afrikaan’.

Lees hier het gedicht:

Het kind

Het kind is niet dood

het kind heft zijn vuist naar zijn moeder

die Afrika schreeuwt  

de geur schreeuwt

van vrijheid en heide

in de townships van het omsingelde hart

het kind heft zijn vuist naar zijn vader

in de optocht van de generaties

die Afrika schreeuwen   

de geur schreeuwen

van gerechtigheid en bloed

in de straten van zijn gewapende trots

Het kind is niet dood

noch bij Langa noch bij Nyanga

noch bij Orlando noch bij Sharpville

noch bij het politiebureau van Philippi

waar het ligt met een kogel door zijn hoofd

Het kind is de schaduw van de soldaten

op wacht met geweren pantserwagens en knuppels

het kind is aanwezig bij alle vergaderingen en wetgevingen

het kind loert door de vensters van huizen en in de harten

van moeders

het kind dat alleen maar wilde spelen in de zon bij Nyanga is overal

het kind dat een man is geworden trekt door heel Afrika

het kind dat een reus is geworden trekt door de gehele wereld

Zonder pas

(Uit 'Ik herhaal je', de mooiste gedichten van Ingrid Jonker en hun vertaling door Gerrit Komrij, met een biografie door Henk van Woerden; uitgeverij Podium, 2000 - inmiddels 11e druk)

Afbeelding:

• Ingrid Jonker via Wikimedia Commons