Omzetbelasting in de oudheid

Vandaag, op 1 oktober 2012, wordt de btw (belasting toegevoegde waarde) verhoogd van 19 naar 21 procent. De btw is een vorm van omzetbelasting en moet betaald worden bij de verkoop van producten. Het heffen van belastingen op de verkoop van producten wordt al lang gedaan: de oude Egyptenaren waren rond 2000 voor Christus de eersten die deze vorm van belasting invoerden.

De eerste bekende gevallen van de invoering van omzetbelastingen vonden plaats in het oude Egypte. Volgens hiëroglyfen op de muren van oude graftombes, die minsten 3.000 jaar oud zijn, hieven de farao´s belastingen op de verkoop van bepaalde goederen. Hierbij ging het waarschijnlijk om specifieke goederen als olie waarmee gekookt werd en niet om een algemene omzetbelasting op alle goederen.

Griekenland en het heffen van omzetbelasting

Het Egyptische gebruik van het heffen van omzetbelasting sloeg later over op het oude Griekenland. In de Atheense havenstad Piraeus, in de Griekse oudheid het centrum van de scheepvaart en handel, moest omzetbelasting worden betaald op de verkoop van slaven. Dit werd in Athene in 399 voor Christus uitgebreid naar een omzetbelasting op de import en export van goederen, tegen een tarief van twee procent. Het gebruik van omzetbelasting, dat in Egypte in onmin was geraakt, werd door Alexander de Grote en de latere Hellenistische Ptolemaeïsche dynastie opnieuw ingevoerd in het land van de farao’s.

Omzetbelasting in het Romeinse Rijk

Het gebruik van omzetbelastingen sloeg vanuit het oude Griekenland over op het Romeinse Rijk. Keizer Augustus was de eerste die in de periode van de Romeinse Burgeroorlogen (44-30 voor Christus) omzetbelastingen in Rome invoerde. Het ging hierbij om de centesima rerum venalium, een heffing van een honderdste, één procent, op alle goederen die verkocht werden. Onder het bewind van keizer Tiberius (14-37) werden deze belastingen verlaagd naar een tweehonderdste, een half procent, en keizer Caligula (37-41) schaftte deze belastingen helemaal af. Onder zijn bewind werden wel veel nieuwe andere belastingen geïntroduceerd.

Na de Romeinse tijd verspreidde het gebruik van omzetbelastingen zich over Europa. Spanje was in 1342 het eerste land dat dit gebruik invoerde en ontleende een groot deel van haar latere welvaart aan deze Alkabala. In Nederland werden omzetbelastingen pas tijdens de economische crisis van de jaren ’30 van de 20ste eeuw ingevoerd. De wet die het huidige btw-stelsel introduceerde stamt uit 1968. Deze wet stelde de omzetbelasting op luxegoederen op 19 procent, die vandaag door het kabinet is verhoogd naar 21 procent. Deze btw-verhoging zal vooral merkbaar zijn in de benzine- en energieprijzen.