Geschiedenis van de Chinese partijleiders

De Chinese president Xi Jinping lijkt steeds meer macht naar zich toe te trekken. De Chinezen behandelen een grondwetswijziging die het mogelijk maakt dat hij voor het leven president kan blijven. Er wordt al van de 'nieuwe Mao Zedong' gesproken. Xi Jinping trad in 2013 voetsporen van een aantal zeer machtige voorgangers, die in het verleden grote invloed uitgeoefend hebben op het beleid van China.

De machtigste politieke figuur in het communistische China is de zogeheten ‘Dǎng hé guójiā zuìgāo lǐngdǎorén’, ofwel de ‘Opperste Leider van Partij en Staat’. Tegenwoordig valt deze titel samen met een combinatie van drie functies: Secretaris-Generaal van de Chinese Communistische Partij (CCP), President van de Volksrepubliek China en Voorzitter van de Centrale Militaire Commissie.

Maoïsme

De eerste persoon die beschouwd werd als de Opperste Leider van China was Mao Zedong (1949-1976), de grondlegger van de communistische Volksrepubliek. Zijn beleid werd vormgegeven door de ‘Mao Zedong Gedachte’, beter bekend als het Maoïsme. Deze ideologie stelde dat de wereldwijde revolutie tegen het kapitalisme voort moest komen uit de boerenbevolking, niet uit de arbeidersklasse. Mao richtte zich dan ook vooral op het egalitarisme en de vereniging en mobilisatie van de boeren. De Culturele Revolutie die Mao daarmee ontketende, liep echter uit op een sociaal-economische en humanitaire ramp.

Twee Iederen

Na de dood van Mao op 9 september 1976 werd zijn tweede man, Hua Guofeng (1976-1978), de nieuwe Opperste Leider. Hua was vastberaden om de lijn van Mao te blijven volgen en introduceerde daarom de ideologie van de ‘Twee Iederen’. Deze naam was afgeleid van de centrale beleidsgedachte die Hua voorstond, namelijk: “We zullen resoluut ieder beleid van Voorzitter Mao voortzetten en we zullen standvastig iedere instructie van Voorzitter Mao opvolgen”.

Dengisme

Binnen de CCP was de steun voor het Maoïsme echter sterk afgenomen en dus moest Hua zijn machtspositie na twee jaar weer opgeven. Zijn opvolger was Deng Xiaoping, een voorstander van het vrijemarktdenken. Eén van zijn leuzen was ‘Het maakt niet uit of een kat zwart of wit is, zolang hij maar muizen vangt’. Deng bedoelde hiermee dat het niet uitmaakte of een beleid socialistisch of kapitalistisch was, zolang de economie van China er maar van groeide. Overigens betekende dit Dengisme volgens Deng geen breuk met het Maoïsme, want in zijn ogen was een sterke economische basis noodzakelijk voor de realisatie van een communistische staat.

Drie Vertegenwoordigingen

In 1992 droeg Deng Xiaoping zijn macht over aan Jiang Zeming (1992-2004), eveneens een voorstander van het economisch pragmatisme. Zijn beleid kwam bekend te staan als de theorie van de ‘Drie Vertegenwoordigingen’, afgeleid van een toespraak van Zeming in 2000 over de rol van de CCP in China. Volgens hem kwam deze neer op ‘de vertegenwoordiging van de ontwikkeling van de productiecapaciteit van China, de vertegenwoordiging van de progressieve richting van de Chinese cultuur en de vertegenwoordiging van de belangen van de meerderheid van de Chinese bevolking.’

Machtsoverdracht

De vorige Opperste Leider van China, Hu Jintao, kwam aan de macht in 2004. Kernpunt van zijn beleid was het concept van de ‘wetenschappelijke ontwikkeling’, waarmee China een duurzame groei moest realiseren die het land in staat zou stellen uit te groeien tot een ‘Harmonieuze Gemeenschap’. In 2012 maakte Jintao bekend dat hij aftrad als partijleider van de CCP ten faveure van Xi Jinping. Later droeg Jintao ook de positie van president over aan Xi Jinping. Als de Chinese grondwet wordt herzien, is het afwachten wanneer hij wordt opgevolgd.