Geschiedenis van de Amsterdamse grachtengordel
De Amsterdamse grachten zijn internationaal vermaard
Aldus staatssecretaris van Financiën Frans Weekers. Hij deed deze uitspraak in het kader van de uitgifte van het ‘Grachtengordel Vijfje’. Deze munt is de eerste uit een serie van negen Nederlandse munten uit de Werelderfgoed-herdenkingsmuntenserie. De Amsterdamse grachtengordel is wereldberoemd en geeft Amsterdam een totaal eigen aanzicht. De meeste van deze grachten werden tijdens de Gouden Eeuw aangelegd, al zijn sommige grachten nog ouder.
Amsterdam ontstond rond 1270 nadat er een dam in de Amstel werd aangelegd. Hieromheen werd in de Late Middeleeuwen het centrum van Amsterdam gebouwd, met als eerste grachten het Damrak en Rokin. In de 15e eeuw werd dit uitgebreid met een aantal burgwallen, waar ook de naam ‘de Wallen’ vandaan komt, ter verdediging van de stad. Als aanvulling op deze burgwallen werden ook meerdere grachten gegraven om aanvallen eenvoudiger af te kunnen slaan
Na de groei van de stad in de 16e eeuw werd het centrum verder uitgebreid en waren er nieuwe grachten nodig. Het ontstaan van de grachtengordel zoals we die nu kennen kwam tijdens de Gouden Eeuw. In 1612 besloot burgemeester Frans Hendricksz. Oetgens dat de stad moest uitbreiden om alle inwoners en handelaren onderdak te kunnen geven. Hierom werden de Keizersgracht, vernoemd naar de Heilige Roomse Keizer Maximiliaan I, de Herengracht, vernoemd naar de Heren Regeerders van de stad Amsterdam en de Prinsengracht, vernoemd naar de Prins van Oranje, uitgegraven.
Nadat Amsterdam in de 17e eeuw één van de machtigste steden van Europa werd volgden er nog verschillende uitbreidingen van het grachtenstelsel. Zo ontstond de Gouden Bocht in de Herengracht, waar veel herenhuizen van rijke kooplieden en bestuurders kwamen te staan. Ook werd in deze tijd ‘de Jordaan’ gebouwd. Deze wijk staat haaks op de rest van het centrum omdat bij de bouw de loop van oude afwateringssloten in de veengronden werd aangehouden.
In de 19e eeuw werden er steeds meer grachten gedempt om ruimte te maken voor bebouwing en het wegverkeer. Grachten die er daarna nog bijkwamen, zoals de Van Noordtgracht en de Stadiongracht, hadden vooral een functie in de waterbeheersing.
De grachtengordel wordt nu geëerd met het ‘Grachtengordel Vijfje’. Deze munt wordt geslagen in het kader van de uitgave van herdenkingsmunten over de hele wereld die een Werelderfgoed als thema hebben.
