Hoe een studentengrap uitliep op de Slag om het Gravensteen

Op 16 november waren de inwoners van Gent getuige van een bijzonder tafereel: het kasteel Gravensteen werd bestormd! Terwijl de bestormers met ladders de muren probeerden te beklimmen, werden ze bekogeld met fruit, kluiten aarde en van alles en nog wat. Dat lijkt geen ongewoon tafereel, maar dit speelde zich niet af tijdens de middeleeuwen maar in 1949. Wat was er aan de hand?

Een geheimzinnig pamflet

Begin en midden november 1949 ging er een klein pamflet rond onder studenten van de Vlaamse stad Gent. De inhoud moest strikt geheim blijven en mocht alleen stiekem gedeeld worden. De boodschap: “Neemt allen deel aan de reusachtige studentengrap die op touw wordt gezet voor woensdag 16 november. Scenario: bezetting van het Gravensteen.” Verder stonden er nog een aantal instructies in. Zo werd er benoemd dat studenten niet in groepen mochten komen, maar juist onopgemerkt binnen moesten komen. Het pamflet eindigde met wat praktische informatie: “Brengt munitie van alle slag, doch onopgemerkt, desnoods ook uw boterhammen mee. Einde tussen 18 en 19 uur??? Wachtwoord: Uilenspiegel! Belangrijk bericht: Zweigen.”

De overname van het kasteel

Op woensdag 16 november was het dan zo ver. Bij een temperatuur van slechts een paar graden boven nul arriveerden kleine groepjes studenten bij het Veerleplein. De organisatoren gingen naar binnen en vroegen een rondleiding door het kasteel aan. Die kregen zij van de enige toezichthouder die op dat moment aanwezig was. Terwijl de gids vertelde over de vredes die waren getekend in de grote zaal, hielden de studenten het voor gezien en gaven het signaal dat de overige studenten het kasteel konden binnenkomen. Ondanks het verbale protest van de conciërge stormde de groep, in totaal bestaand uit 138 studenten, de burcht binnen. Eén student kwam zelfs met een kar vol met groente en fruit aan. Toen iedereen binnen was werd de kasteelpoort met een geïmproviseerd slot stevig dichtgemaakt en werd de conciërge opgesloten in zijn hokje. De studenten hingen spandoeken op met teksten als "Wij eisen bier aan drie frank", over de stijgende bierprijzen, en "Nuts voor de nieuwe kepie's", over de nieuwe petjes van de politie, die de studenten te veel op de petjes van postbodes en taxichauffeurs vonden lijken.

Strijd met de politie

Eenmaal binnen gebeurde er lange tijd weinig en de studentengrap leek met een sisser af te lopen, totdat er twee nietsvermoedende politieagenten langskwamen. Een student gooide een stuk fruit naar de agenten, en gooide raak. De boze agenten probeerden het kasteel binnen te komen om te kijken wie dit stuk fruit gooide, maar dat lukte niet, waardoor ze via een nabije telefooncel versterking inschakelden. Terwijl er meer politieagenten op het plein verschenen, stopten er ook meer en meer omstanders om te kijken naar het hele tafereel. Terwijl de agenten steeds gefrustreerder raakten dat ze niks tegen de studenten konden doen, vonden de toeschouwers het steeds vermakelijker worden. De politie kwam uiteindelijk tot de conclusie dat ze hulp nodig hadden van de brandweer.

Met ladders die de brandweer meebracht, wisten agenten en brandweerlieden het kasteel binnen te dringen. Van binnenuit was het makkelijker om de studenten aan te pakken. De agenten deelden enkele flinke tikken uit met hun wapenstokken en uiteindelijk wisten ze een deel van de groep studenten op te pakken. De rest wist op de vlucht te slaan. De bont en blauwe studenten werden meegenomen naar het bureau, waar een proces-verbaal werd opgemaakt. Pas laat in de avond mochten de studenten weer weg.

Geen vervolging voor de studenten

Het incident kreeg veel aandacht van de pers, zelfs internationaal. Ondanks dat de hulptroepen de grap niet konden waarderen, zag een groot deel van de Gentse bevolking er de humor juist wel van in. Het Openbaar Ministerie wilde in eerste instantie de groep vervolgen, wat grote gevolgen kon hebben voor de studenten, waarvan een groot deel rechten studeerde. Toch kwam het niet zo ver. Doordat zowel de pers als de bevolking de humor van de actie in zag, was de publieke opinie op de hand van de studenten. Men vond dat het OM niet over moest gaan op vervolging. Het Openbaar Ministerie ging hier uiteindelijk in mee, waardoor de studentenop langere termijn geen problemen met hun actie kregen.

Jaarlijkse herdenking

De studenten waren het er over eens dat deze grap, die nationaal en internationaal al snel bekend werd als ‘de Slag om het Gravensteen’, niet vergeten mocht worden. Daarom wordt de actie, die door sommige mensen wordt omschreven als de grootste studentengrap aller tijden, tot op heden herdacht. Ongeveer duizend studenten uit Gent doen jaarlijks mee met deze Gravensteenfeesten en Uylenspiegelfeesten, waarbij de burcht opnieuw wordt bezet, maar nu wel met toestemming van de politie. Ook wordt er tegenwoordig niet meer met fruit gegooid. Het lied De slag om het Gravensteen, geschreven door Eugeen De Ridder en voor het eerst uitgegeven in 1950 of 1951, wordt door groepen studenten gezongen, waarnaar de nog altijd feestende groep doortrekt naar het Sint-Pietersplein voor nog meer feest.