De bouw van de Eiffeltoren in Parijs

Op 6 mei 1889 werd de Eiffeltoren officieel geopend voor publiek. Het iconische bouwwerk werd tussen 1887 en 1889 gebouwd voor de Wereldtentoonstelling in Parijs en is nu een van de populairste toeristische attracties ter wereld. De Eiffeltoren heeft zijn naam te danken aan Gustave Eiffel, wiens bedrijf de bekende constructie heeft gebouwd.

De Wereldtentoonstelling

In 1889 deed de Wereldtentoonstelling Parijs aan. Dit was voor Frankrijk een speciaal jaar, het 100-jarig jubileum van de Franse Revolutie. Daarom werd door de Franse regering besloten dat er flink moest worden uitgepakt. Zij organiseerde een ontwerpwedstrijd, met als voorwaarde dat het ontwerp 300 meter hoog moest zijn. Het bedrijf van ingenieur Gustave Eiffel won en kreeg de opdracht. Het ontwerp werd gemaakt door twee van zijn medewerkers, Maurice Koechlin en Emile Nouguier. De werkzaamheden begonnen op 28 januari 1887.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Kritiek op de Eiffeltoren

Net na de start van de bouw ontstond er veel protest tegen de Eiffeltoren. Een grote groep kunstenaars schreven een lange protestbrief in de krant Le Temps in februari 1887. Zij vonden dat de onnodige bouw van de monsterlijke toren het beroemde en prachtige aangezicht van de stad zou bederven. De toren zou de historische monumenten en de stad Parijs ten schande maken. Eiffel trok zich hier echter niks van aan.

De constructie van de Eiffeltoren

De Eiffeltoren is gemaakt van smeedijzer, een materiaal dat bestand is tegen weersomstandigheden en metaalmoeheid. De toren is (zonder televisieantennes) 312 meter hoog en was vanaf de bouw tot 1930 het hoogste gebouw ter wereld. Van januari 1887 tot maart 1889 hebben naar schatting 285 mensen aan de constructie gewerkt. De Eiffeltoren heeft 3 verdiepingen die allemaal open zijn voor publiek. De gehele constructie weegt 10.100 ton.

De opening van de Eiffeltoren

Op 31 maart 1889 werd de Eiffeltoren officieel ingehuldigd. Er waren op dat moment nog geen liften aanwezig, waardoor het gezelschap dat de opening bijwoonde samen met Gustave Eiffel de 1710 treden moesten beklimmen. Op de derde verdieping hing Eiffel de Franse vlag uit en werden er kanonschoten afgevuurd. Hiermee was de Eiffeltoren officieel ingehuldigd. De toren was echter nog niet geheel af en pas met de opening van de Wereldtentoonstelling op 6 mei 1889 werd hij officieel opengesteld voor publiek.

Toeristische trekpleister en laboratorium

De Eiffeltoren was meteen een succes. Tijdens de Wereldtentoonstelling, die duurde tot eind oktober 1889, bezochten twee miljoen mensen de toren, wat zorgde voor lange wachtrijen. Maar daarna zakte de belangstelling in. Tijdens volgende wereldtentoonstellingen die in Parijs plaatsvonden, was de nieuwigheid er vanaf. De mensen die de tentoonstelling bezochten hadden de toren al gezien en hadden geen behoefte om nog eens entree voor de toren te betalen. Het gebrek aan inkomsten betekende een flinke financiële tegenslag. Daarbovenop zou de concessie voor de grond waarop de toren gebouwd was, na twintig jaar aflopen. De slopershamer dreigde voor de toren. Eiffel zag die bui al voor de voltooiing van de toren hangen en zocht een manier om de zijn toren onmisbaar te maken.

De wetenschap bood een uitkomst. De unieke toren zou ook ruimte moeten bieden aan unieke experimenten die zonder een toren als de Eiffeltoren niet uitgevoerd konden worden. Van aerodynamica tot radio, Eiffel maakte het mogelijk dat er veel unieke experimenten werden uitgevoerd. Vooral de mogelijkheden voor de radio zouden de toren onschatbaar maken. In 1903 nam Eiffel zelf contact op met het leger, dat de mogelijkheid met de toen nog nieuwe draadloze communicatie te kunnen experimenteren, met beide handen aangreep. In 1909 werd er bij de toren een geheim zendstation van het leger ingericht waarmee de toren in een enorme zendmast veranderd werd. Volgens velen heeft die deal de toekomst van de toren gered, en niet alleen de toren had baat bij de functie als militaire zendmast. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zouden dankzij het grote bereik van de zenders in de toren cruciale berichten van het Duitse leger onderschept worden en werd de toren ook als stoorzender gebruikt, om de Duitse radiocommunicatie plat te leggen. Later werden de antennes op de toren ook gebruikt voor meer vredelievende doelen. De Radio Tour-Eiffel was lange tijd een bekende radiozender in de omgeving van Parijs. En het bleef niet bij radio, de opkomst van televisie betekende dat de toren er nóg meer taken bij kreeg. En nog altijd is de Eiffeltoren een antenne. In maart 2022 werd er nog een nieuwe DAB+ antenne op de toren geplaatst, waardoor de toren sindsdien ook een hoogte van 330 meter heeft.

Levensduur van de Eiffeltoren

Maar de levensduur van de toren staat altijd ter discussie. Het ijzer waarvan de toren gebouwd is, is gevoelig voor roest en heeft veel onderhoud nodig. Een monsterklus. Eiffel zelf berekende al dat de toren elke zeven jaar opnieuw geschilderd zou moeten worden om te voorkomen dat het ijzer wegroest. Dat betekent in de praktijk dat onderhoudslieden dag in dag uit met verf in de weer moeten zijn om de verflagen waar nodig te vervangen. Als ze de hele toren gehad hebben, kunnen ze weer beginnen op de plek waar ze begonnen zijn. Daardoor heeft de toren al meerdere kleuren gehad, variërend van een roodbruine kleur tot geel en sinds 1968 een soort bruingrijze kleur. Maar alle inspanningen ten spijt, heeft gebrek aan onderhoud de toren meer dan eens parten gespeeld. In de jaren twintig maakte de roemruchte oplichter Victor Lustig handig gebruik van geruchten over de slechte staat van de toren, door het metaal van de toren alvast als schroot te ‘verkopen’ aan een aantal argeloze investeerders. Hoewel die ‘verkoop’ natuurlijk totale onzin was, zat er een kern van waarheid in: de toren is niet bepaald onderhoudsvriendelijk. Ook in 2022 gingen er bezorgde verhalen over de staat van het onderhoud rond.

Een andere bedreiging was doelbewuste vernietiging. Bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog maakte bijna een einde aan de toren, als het aan Hitler lag tenminste. In 1944 zou hij generaal Von Choltitz hebben bevolen om de Eiffeltoren en een aantal andere beroemde monumenten in Parijs te vernietigen. Dat bevel is nooit uitgevoerd, waardoor Von Choltitz ook bekend is geworden als de ‘redder van Parijs’. Of Von Chloltitz dat uit waardering voor de stad en haar cultuur deed, of vooral om zijn onderhandelingspositie als krijgsgevangene te beschermen, is een discussiepunt voor historici. In 1964 werd de toren tot monument verklaard, waarmee de toren beschermd lijkt te zijn.

Renovaties

Naast het onderhoud zijn er meerdere grote renovaties geweest. Vaak vooral om te kunnen voldoen aan de hoge bezoekersaantallen die na de Tweede Wereldoorlog flink stegen. Op dit moment bezoeken meer dan 6,5 miljoen mensen de Eiffeltoren per jaar, wat de Eiffeltoren een van de populairste toeristische attracties ter wereld maakt. Lange tijd maakten die toeristen gebruik van de liften die al sinds de bouw van de toren werkten. Echter, de hydraulische systemen van die liften maakten gebruik van water, waardoor ze vaak bevroren. Sinds de jaren 80 zijn de liften en meerdere trappen verbouwd of vervangen om de grote stromen toeristen veilig naar boven en beneden te kunnen brengen.