Gustave Eiffel: de man achter de toren

Wie aan Parijs denkt, denkt aan de immense ijzeren Eiffeltoren. Het reusachtige bouwwerk hebben we te danken aan de Franse ingenieur Gustave Eiffel, die de bouw van de toren overzag. De toren maakte hem wereldberoemd, maar de Fransman werkte naast de Eiffeltoren nog aan een groot aantal andere bouwwerken en leverde een blijvende bijdrage aan de wetenschap.

Kindertijd en achternaam

Gustave Eiffel werd geboren op 15 december 1832 in Dijon als de zoon van François Alexandre Boenickhausen en Catherine Mélanie Moneuse. Gustave werd geboren tijdens het begin van de Industriële Revolutie en zijn moeder zag al snel de kans een lucratief bedrijfje op te starten in de kolenhandel. Het bedrijfje groeide zo snel, dat ook zijn vader zich er al gauw op stortte. Omdat zijn ouders zo druk waren met hun werk, werd Eiffel grotendeels opgevoed door zijn oma.

Gustave werd dus niet geboren als Gustave Eiffel, maar als Alexandre Gustave Boenickhausen. Toch was de naam Eiffel al in gebruik. De familie van vaderskant gebruikte de naam al jaren, als verwijzing naar de Eifelbergen in Duitsland, waar de familie oorspronkelijk vandaan kwam. Formeel werd Gustave ingeschreven als Alexandre Gustave Boenickhausen dit Eiffel, ‘Alexandre Gustave Boenickhausen bekend als Eiffel’, vrij vertaald. Pas in 1880 liet Gustave de naam Boenickhausen formeel vallen en werd hij officieel ingeschreven als Gustave Eiffel.

Een veelbelovend karakter

Gustave bleek al snel een slimme jongen. Hij raakte al vanaf een jonge leeftijd geïnteresseerd in de constructie van bouwwerken. Nadat hij zijn diploma behaalde specialiseerde hij zich in scheikunde. Ook had hij het ondernemerschap van zijn ouders gedeeltelijk overgenomen en had hij zijn zinnen gezet op een functie bij het bedrijf van zijn oom, die net als Gustave scheikundige was, in de hoop het over te nemen. Door een ruzie tussen zijn vader en oom ging dit echter niet door en besloot Gustave in plaats daarvan te gaan werken voor Charles Nepveu, een spoorwegingenieur.

Eerste projecten

Eiffel werkte een poos voor Nepveu en zijn talent voor industrieel ontwerpen kwam hier al snel naar voren: zijn ontwerpen voor spoorwegbruggen vielen in de smaak bij grote spoorwegbedrijven. Eiffels werkzaamheden onder Nepveu waren van korte duur, door financiële problemen werd het bedrijf al snel opgenomen in de Compagnie Générale des Chemins de Fers. Ook binnen dit bedrijf deed Eiffel het erg goed: op zijn 25e kreeg hij al de leiding over de constructie van een spoorbrug in Bordeaux, die wel meer dan 500 meter lang zou moeten worden. Bij dit project experimenteerde hij al met de technieken die later zijn handelsmerk zouden worden. Eiffel kreeg de leiding over steeds meer projecten en promoveerde al snel tot de hoofdontwerper van het bedrijf.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het succes van de Compagnie des Établissements Eiffel

In 1866 verliet hij de spoorwegmaatschappij en begon Eiffel zijn eigen bedrijf in Parijs. Zijn precisie en innovatie wekten veel interesse. De technieken die hij toepaste in zijn bouwprojecten waren niet alleen snel, maar ook goedkoop. Zijn reputatie groeide hierdoor tot ver buiten Parijs: Eiffel kreeg door heel Europa klussen aangeboden en sloot zelfs in Peru een contract om een kerk te laten bouwen. In 1868 vormde Eiffel samen met Théophile Seyrig het bedrijf Eiffel et Cie. Het bedrijf werd wereldberoemd door de bruggen, stations en viaducten die het ontwierp. In 1879 werd de naam van het bedrijf veranderd naar Compagnie des Établissements Eiffel. Eén van Eiffels bekendste projecten was het ontwerp voor de interne structuur van het Vrijheidsbeeld. Deze klus kreeg hij aangeboden in 1881 toen de oorspronkelijke ingenieur, Eugène Viollet-le-Duc, onverwachts overleed. Eiffel ontwierp een skeletachtige structuur zodat het beeld stabiel kon blijven staan. Het beeld werd vanaf de grond opgebouwd en in verschillende delen weer uit elkaar gehaald voor transport.

De Eiffeltoren op de Wereldtentoonstelling van 1889

Gustave Eiffel Eiffeltoren geschiedenis In 1889 zou in Parijs de Wereldtentoonstelling plaatsvinden. Voor de opening van het internationale evenement diende een groot monument gebouwd te worden. In 1886 werd hiervoor een wedstrijd uitgeschreven. Het winnende ontwerp was een ontwerp van een 300 meter hoge toren en kwam van Maurice Koechlin en Emile Nouguier, medewerkers van Eiffels bedrijf. Ondanks veel bezwaren geloofde Eiffel sterk in het project: hij financierde tachtig procent van de kosten zodat het project gerealiseerd kon worden. Het was dan ook niet zomaar een project: tot dan toe was het Washington monument met 169 meter het grootste monument van de wereld. In hun plan om een toren van wel 300 meter te bouwen, gingen Eiffel en zijn collega’s hier met maar liefst 131 meter overheen. Niet alleen met het ontwerp, ook met de bouw van de Eiffeltoren bleef Eiffel het publiek verbazen. De toren werd in een recordtijd van 2 jaar, 2 maanden en 5 dagen opgebouwd.

Na de Eiffeltoren

De Eiffeltoren bleek, ondanks de aanvankelijke protesten, enorm populair bij toeristen, hoewel het nog jaren duurde voordat de Parijzenaren er tevreden mee waren. Het succes van de Eiffeltoren maskeerde de reputatieschade die Eiffel had opgelopen toen hij betrokken raakte bij het Panamaschandaal van 1887, een poging van een Frans bedrijf om een kanaal in Panama te graven. Eiffels bedrijf zou de verantwoordelijkheid voor de sluizen in het kanaal op zich nemen. Echter, toen het bedrijf dat het oorspronkelijke plan uit zou voeren failliet ging, bleek dat het verschillende instanties had omgekocht om te verdoezelen dat het in financiële moeilijkheden verkeerde. Ook Eiffel werd hiervoor veroordeeld, maar uiteindelijk vrijgesproken. Desondanks besloot hij al zijn aandelen in zijn bedrijf te verkopen en zich te richten op wetenschappelijk onderzoek.

Ondanks dat Eiffel zijn bedrijf verlaten had, begon hij wel aan nieuwe projecten. Na de bouw van de Eiffeltoren, in 1890, begon Eiffel met plannen voor een ontwerp voor een “onderwaterbrug” in het Kanaal. Ook dit bleek een ambitieus project, dat uiteindelijk door politieke redenen afgeblazen werd. Eiffels ontwerpen bleken echter niet tevergeefs: zo’n 100 jaar later kwamen zijn ontwerpen nog steeds van pas tijdens de bouw van de Kanaaltunnel.

Laatste jaren

Eiffel bleef zich tot aan zijn dood bezighouden met aerodynamica, wat hij ook al deed tijdens de bouw van hoge gebouwen en monumenten. In 1909 raakte Eiffel betrokken bij luchtvaartexperimenten. Hij bouwde in 1909 bijvoorbeeld een windtunnel waar luchtvaartpioniers als de gebroeders Wright en Louis Blériot dankbaar gebruik van maken in hun onderzoek naar luchtvaarttechnieken. Het onderzoekslab dat hij in Parijs bouwde wordt tot op de dag van vandaag gebruikt voor aerodynamisch onderzoek. In 1913 kreeg hij de Samuel P. Langley Medal for Aerodromics voor zijn bijdragen aan de luchtvaartwetenschap. Op 27 december 1923 stierf Gustave Eiffel op 91-jarige leeftijd in zijn woning in Parijs.

Gustave Eiffel geschiedenis

Nagedachtenis

De werken van Gustave Eiffel zijn tegenwoordig niet meer weg te denken. Ondanks dat de Eiffeltoren oorspronkelijk bedoeld was als een tijdelijk monument, werden pogingen om hem af te breken telkens weer tegengehouden. Verschillende organisaties, zoals de Association des Descendants de Gustave Eiffel (ADGE) zetten zich in voor de bescherming van de bouwwerken van Eiffel, wat er onder andere voor gezorgd heeft dat de spoorbrug in Bordeaux een historisch monument werd. Eiffels werken, met name de Eiffeltoren, zijn daarbij een populair onderwerp voor beeldend kunstenaars, schrijvers, dichters en filmmakers. In 2021 werd een gefictionaliseerde film uitgebracht over Eiffels rol in de bouw van de Eiffeltoren en zijn passie ervoor.