Nederland neutraal. De Eerste Wereldoorlog 1914-1918
In augustus 2014 is het precies honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Nederland wist neutraal te blijven, al scheelde het soms maar weinig. Die neutraliteit was een worsteling. Ethisch gezien, maar ook in economisch, politiek en militair opzicht. Nederland neutraal. De Eerste Wereldoorlog 1914-1918 is het nationale gedenkboek van een periode uit de Nederlandse geschiedenis die nog altijd onderbelicht is.
Neutraliteit als opgave
De Nederlandse neutraliteit in de Eerste Wereldoorlog had grote gevolgen voor het dagelijks leven van de bevolking. Honderdduizenden Nederlanders waren permanent gemobiliseerd, de economie stond onder zware druk en een miljoen Belgen vluchtten de zwaarbewaakte grens over. In Nederland neutraal beschrijven auteurs en historici Wim Klinkert, Samuël Kruizinga en Paul Moeyes hoe spannend en gevaarlijk het was om neutraal te zijn. Zij doen dit door negen Nederlandse hoofdrolspelers in de jaren 1914-1918 te portretteren.
Portretten uit de Nederlandse elite
De portretten geven een beeld van de strenge koningin Wilhelmina en haar ministers Loudon (Buitenlandse zaken) en Posthuma (Landbouw, Nijverheid en Handel). Ze tonen de complexiteit van het bewaren van een neutrale houding en het organiseren van de voedselvoorziening. De hoofstukken over opperbevelhebber Snijders en officier Louis van Royen behandelen de organisatie van militaire paraatheid en bewapening. Ten slotte komen in de portretten van de oprichter van de militaire inlichtingendienst en leden van het bedrijfsleven en de journalistiek de spannende oorlogsjaren verder tot leven.
Afzijdig, onzijdig of veelzijdig
In de jaren voor de Eerste Wereldoorlog werd er in Nederland op allerlei manieren naar de neutraliteitspolitiek verwezen: men noemde het een afzijdigheidsbeleid, een onzijdigheidsbeleid, en ook wel een zelfstandigheidspolitiek. Wat Nederland neutraal aantoont is dat die termen na de Eerste Wereldoorlog niet langer als synoniem voor de neutraliteitspolitiek gebruikt konden worden. Nederland slaagde er niet in zich tijdens de Grote Oorlog afzijdig te houden; er waren zelfs momenten waarop ook de nationale zelfstandigheid ernstig in het gedrang kwam. En wat die onzijdigheid betreft was eerder het omgekeerde het geval: de Nederlandse neutraliteit was tijdens de oorlog juist ongelofelijk veelzijdig. Dit boek brengt die veelzijdigheid kaart.
Recensies
'Nederland neutraal' is een schitterend uitgegeven, rijk geïllustreerd en zeer informatief boek. Het maakt nog maar eens duidelijk dat bij alle streven naar onzijdigheid echte afzijdigheid nauwelijks mogelijk was.' - Trouw 'Een onthullend, stuitend, informatief en vooral mooi geschreven boek.' - Het Parool Twee van de drie auteurs, Wim Klinkert en Samuël Kruizinga, waren zaterdag 24 mei te gast bij de Tros Nieuwsshow. Luister hier het interview terug.
