Hoedjes op Prinsjesdag

Sinds 1814 kent Nederland een bijzondere ceremonie rond de opening van het parlementair jaar: Prinsjesdag. Deze dag is opgebouwd uit verschillende bijzondere rituelen. Zo is het ritje met de Gouden Koets een vast onderdeel van de ceremonie, evenals de balkonscène. Een vrij recente traditie is het dragen van een (opvallende) hoed door de vrouwelijke aanwezigen bij de Troonrede in de Ridderzaal. Erica Terpstra speelde een grote rol bij het ontstaan van deze opmerkelijke traditie.

Grijze massa

In 1977 mocht Erica Terpstra als pas gekozen Kamerlid van de VVD de Troonrede bijwonen. Ze besloot als een soort eerbetoon aan de koningin een hoed te dragen naar de ceremonie. Die bewuste Prinsjesdag droegen welgeteld drie vrouwen een hoed: de majesteit, iemand van het corps diplomatique en Terpstra. Het vrouwelijke VVD-kamerlid was teleurgesteld, er waren maar liefst 21 vrouwen destijds in de Tweede Kamer gekozen, maar in de Ridderzaal gingen ze op in de grijze massa.

Officiële gelegenheid

Terpstra bracht haar studententijd door in de stad Leiden, waar ze vier jaar sinologie studeerde. In de Leidse academische wereld was het dragen van een hoed bij officiële gelegenheden heel gewoon. Na de Prinsjesdag van 1977 vroeg de oud-zwemkampioene zich hardop af: ‘Als je in Den Haag op Prinsjesdag geen hoed draagt, wanneer dan wél?’ Vele vrouwelijke parlementariërs namen deze vraag ter harte in de opvolgende jaren. In de Ridderzaal was er zodoende vanaf het einde van de jaren zeventig geen sprake meer van een ‘grijze massa’ op de derde dinsdag van september.

Royal Enclosure

Deze jonge, Nederlandse traditie wordt vaak vergeleken met de Royal Ascot, het beroemdste race-evenement ter wereld dat ontstond in 1807. Op de Ascot renbaan in Berkshire worden traditioneel in een week in juni diverse paardenraces gehouden. Bij een aantal racewedstrijden is de koninklijke familie aanwezig. De meest prestigieuze race (de Golden Cup) vindt plaats op de derde dag van de Royal Escot en wordt ook wel Ladies’ Day genoemd, of The Royal Enclosure. De complete Engelse society komt af op het exclusieve evenement en de nadruk ligt die dag niet op de races, maar op wat de vrouwen dragen. Iedere vrouw probeert op deze dag te verschijnen met de meest opvallende hoedencreatie.

Formaat

Naarmate de jaren vorderden, werd de hoed op Prinsjesdag steeds belangrijker. Naast de Rijksbegroting is er bijna net zoveel aandacht voor de Prinsjesdaghoeden in de media. Er werd in de pers wel eens gesuggereerd dat het formaat van de hoed de economische situatie van het moment verbeeldde. Ook werd er in de eerste jaren rekening gehouden met het formaat in verband met de koninklijke familie: het was niet gepast een grotere hoed dan de koningin of één van de prinsessen te dragen.

Politiek statement

Verschillende politici gebruiken deze hoedenparade niet alleen om esthetisch op te vallen, maar om aandacht te vragen voor actuele thema’s of de eigen politieke agenda. Een voorbeeld hiervan is voormalig SP-Kamerlid Krista van Velzen, die in 2008 rondliep met een anti-bonthoed. Het hoedje toonde het lichaampje van een pelsdier, gemaakt uit ‘spijtbont’ (bont dat mensen na de aankoop terugsturen omdat ze spijt hebben van hun aankoop). In 2005 wist Van Velzen te verrassen met een hoed van acht kilo gevormd uit autobanden, om haar anti-asfaltbeleid onder de aandacht te brengen. Marianne Thieme – lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Dieren – weet ook statements met haar hoeden te maken, zo droeg ze in 2010 een zwarte koksmuts met daarop de tekst ‘Fish Free Fridays’. In tegenstelling tot de Rijksnota die bijna altijd uitlekt, zijn de hoeden van de dames elke Prinsjesdag weer een verrassing. Wie draagt dit jaar de meest opvallende, misplaatste of dramatische hoed in de Ridderzaal? We zullen het ongetwijfeld snel weten.

Meer lezen over alle bijzondere en merkwaardige tradities rondom Prinsjesdag? In ons dossier vind je ze allemaal.