Herkomst van de term 'pyrrusoverwinning'

Als je een 'pyrrusoverwinning' haalt, weet je te iets winnen, maar ten koste van zo veel moeite dat het op z'n zachtst gezegd twijfelachtig is of die overwinning je enig voordeel biedt. Voor de herkomst van de term pyrrusoverwinning gaan we terug naar de Oude Grieken en koning Phyrrus.

Pyrrhus van Epirus

Pyrrhus van Epirus (319-272 voor Christus) was de koning van de Griekse stad Epirus. Hij speelde een belangrijke rol in de vele oorlogen tussen Macedonië en Griekenland na de dood van Alexander de Grote, maar staat vooral bekend om zijn veldslagen tegen de Romeinen op het Italische schiereiland.

Italisch schiereiland – een roep om hulp

Nadat Pyrrhus meerdere Griekse en Macedonische steden had weten te veroveren, vroegen de Griekse poleis in Zuid-Italië de Macedonische koning om hulp. Zij wilden dat Pyrrhus hen zou beschermen tegen de Romeinse Republiek, die steeds meer land richting het zuiden van Italië veroverde. Pyrrhus wist de Romeinen te verslaan bij de slag bij Heraclea (280 v. Chr.), maar leed grote verliezen. De Romeinen waren niet bereid om na hun verlies vrede te sluiten en vielen de Griekse steden opnieuw aan.

De pyrrusoverwinning

In 279 voor Christus kwam het weer tot een treffen. Dit keer in de Slag bij Asculum. Het kostte Pyrrhus dit keer veel meer moeite om de Romeinen te verslaan. Het terrein was moeilijker begaanbaar voor Pyrrhus' falanxformaties. Door zijn formaties slim te verplaatsen, wist Pyrrhus de Romeinen toch in het nauw te drijven en uiteindelijk te verslaan, maar opnieuw leed hij enorme verliezen. De overwinning kostte hem meer dan hem uiteindelijk opleverde, terwijl de Romeinen hun verliezen konden aanvullen, had de Griekse koning geen mogelijkheden meer om versterkingen voor zijn leger te verzamelen. Pyrrhus wist dat hij bij een volgende slag verslagen zou worden, en trok zich terug. Hij had de slag gewonnen, maar de oorlog verloren.

Vanaf deze slag werd een overwinning waarbij meer verloren wordt dan gewonnen een zogenaamde pyrrusoverwinning genoemd.

Pyrrhus en zijn vrouwen – een goedgemikte dakpan

De Griekse Pyrrhus had weinig geluk met de vrouwen. Zijn eerste vrouw overleed en hij werd verlaten door zijn tweede vrouw, omdat zij zich door hem verwaarloosd voelde. Onder de Griekse bevolking werd hij steeds minder populair, nadat hij de Koninklijke graven Aegae had geplunderd en besloot de Spartaanse koning Cleonymus te steunen. Toen Pyrrhus tijdens een overwinningsmars de stad Argos binnentrok, gooide een vrouw een dakpan tegen zijn hoofd. Hij overleed aan zijn verwondingen.

Gebruik van de term 'pyrrusoverwinning'

De term 'pyrrusoverwinning wordt niet alleen maar militair gebruikt. Ook in de sport komen pyrrusoverwinningen voor. Bijvoorbeeld als een sporter zich in één wedstrijd zo afmat, dat hij de rest van een toernooi niet meer kan afmaken. En zelfs in de politiek duikt de term op. Veel politici en politiek-analysten dachten dat premier Rutte in een debat over de 'Teeven-deal' een pyrrusoverwinning leed. Hij wist het debat te overleven, maar ten koste van veel vertrouwen in het kabinet. 

Spreekwoorden – hoe zit het ook alweer?

Ze veranderen soms van betekenis, er komen nieuwe bij, we ‘lenen’ ze uit andere talen. Alle gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden vind je in het Van Dale Spreekwoordenboek. Compleet met prachtige illustraties, essays en citaten.