Protesterende boeren: 4 grote boerenopstanden uit de geschiedenis

De afgelopen weken stonden in het teken van protesterende boeren. Boze boeren die met trekkers en aanhangers langzaam over de snelwegen, met grote files tot gevolg. De boeren protesteren tegen milieumaatregelen en negatieve beeldvorming rondom het boerenbedrijf. De redactie maakte een lijstje van 4 invloedrijke boerenopstanden uit de geschiedenis: 2 internationale- & 2 nationale opstanden.

Protesterende boeren zijn geen nieuw gegeven. Door de geschiedenis heen hebben er vele boerenopstanden plaatsgevonden. Al in de Oudheid vonden er heftige protestacties plaats.

Boerenopstanden in de Middeleeuwen

In de Middeleeuwen hadden de boeren weinig vrijheden. Het land was vaak in bezit van een heer en de boeren moesten vaak een deel van de opbrengst aan deze heer afstaan. In ruil hiervoor kregen ze veiligheid en bescherming. Daar was echter weinig van te merken, omdat de adel de boeren onderdrukte. Geregeld kwamen de boeren in opstand, vielen ze kastelen aan en probeerden de adel af te zetten. Vaak mislukte dit, maar er zijn voorbeelden van boeren die het de adel knap lastig maakten.

1. De Jacquerie

In mei 1358 grepen de Franse boeren naar hun hooivorken en kwamen in opstand. De Franse adel had in die dagen een zeer slechte reputatie. Ze hadden de Guldensporenslag (1302) verloren, delfden het onderspit bij de Slag bij Crécy (1346) en waren vernietigend verslagen bij de Slag bij Poitiers (1356). De boeren vonden de edelen en ridders eerzuchtige mensen die hun onderdanen lieten sterven ter meerdere eer en glorie van henzelf.

Chaos in Frankrijk

De boeren plunderden vele kastelen en veroorzaakten veel chaos in Frankrijk. De Franse adel kon weinig tegen deze plunderingen uitrichten, omdat ze in gevecht waren met de Engelsen. Pas na een maand organiseerden de edellieden een leger dat tegen de boeren opgewassen was. De boeren werden verdreven en hun leider Guillaume Cale gevangen genomen en publiekelijk onthoofd. De opstand is de geschiedenisboeken ingegaan als de Jacquerie. Jacquerie is namelijk een afleiding van het Franse woord Jacques Bonhomme, een denigrerende benaming voor een boer uit die tijd.

2. Duitse Boerenoorlog (1524 – 1525)

In de zomer van 1524 brak in het Zwarte Woud een opstand uit. De boeren waren niet blij met de hoge belastingen en werkzaamheden die ze voor hun heren moesten verrichten. Duitsland maakte toen deel uit van het Heilige Roomse Rijk en de boeren gebruikten het protestantisme als ‘excuus’ om in opstand te komen. De boeren rekenden op hulp van boven, maar werden uiteindelijk verslagen door de vorstelijke legers van het Heilige Roomse Rijk. Hun leider Thomas Müntzer werd gevangengenomen en onthoofd.

3. De Pachtersoproer (1748)

De aanleiding voor deze opstand was net zoals bij vele andere opstanden voornamelijk economisch van aard. De overheid inde in die dagen niet zelf de belasting, maar liet dit door pachters doen. Deze pachters inden – om zichzelf te verrijken - meer dan de overheidsbelastingen alleen. Toen in de jaren veertig van de achttiende eeuw het land er economisch slecht aan toe was, gingen de overheidsbelastingen omhoog terwijl de pachters ook nog hun extra inkomsten wilden hebben.

Plundering Amsterdam

In het voorjaar van 1748 leidde dit in Groningen tot de eerste opstanden. De huizen van de landadel en de pachters werden aangevallen en geplunderd. In juni 1748 verspreidde de opstand zich naar Amsterdam. Daar werd ingebroken in 36 pachtershuizen en de gehele huisraad in de grachten gegooid. De woede van de bevolking was gekoeld.

4. De Boerenopstand van 1963

De laatste boerenopstand die in Nederland plaatsvond, was de Boerenopstand van 1963. In Hollandscheveld (Drenthe) werden drie boerengezinnen uit hun boerderij gezet omdat ze daar illegaal woonden en uit principe weigerden de heffing van het Landbouwschap te betalen. Hierop kwamen duizenden zogenaamde ‘vrije boeren’ naar de boerderijen toe in een poging een ontruiming te voorkomen. De politie greep echter in en dreef met 200 man de boze menigte uiteen. Na de gewelddadigheden trof het Landbouwschap een compensatieregeling met de boeren en was het conflict over. Landbouwer en politicus Hendrik Koekoek had een leidende rol in het conflict gehad. Zijn Boerenpartij kwam de daaropvolgende verkiezingen met drie zetels in de Tweede Kamer.

Overigens was het gewelddadig treffen in 1963 niet de laatste keer dat de boeren groots in actie kwamen. Aan het eind van de jaren 80 en begin jaren 90 trokken duizenden boeren met hun trekkers naar Den Haag om middenin het politieke hart van Nederland hun ovrede over het regeringsbeleid te uiten. Lees hier meer