Verdwenen beroep: de letterzetter

Met de opkomst van technologie zijn er een hoop nieuwe beroepen bijgekomen. Maar er zijn door de komst van diezelfde technologie ook veel beroepen verloren gegaan. Een van die beroepen is de letterzetter. Voordat een drukwerk, een krant bijvoorbeeld, gedrukt kan worden, moet de tekst geschikt worden gemaakt om gedrukt te worden. Nu gebeurt dat digitaal, maar vroeger moest dat met de hand. Dat was de taak van de letterzetter.

Geschiedenis van de letterzetter

Voordat er sprake was van een letterzetter werd alles met de hand geschreven. Dit was letterlijk monnikenwerk, maar met de uitvinding van de boekdrukkunst werd het vervaardigen van teksten een stuk minder tijdrovend. Door deze nieuwe uitvinding konden letterzetters één pagina uitsnijden op een houten blok, en die vervolgens drukken. Door de stevigheid kon dit maar enkele keren worden gedaan. In 1890 maakte de regelzetmachine zijn intrede, waardoor het hele proces nog sneller ging.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Letterzetten

De letterzetter stond de hele dag voor zijn zetbok. Wanneer er een drukwerk gemaakt moest worden, pakte hij de loden blokjes met daarop letters uit de kast (een lade onder de zetbok waar ieder teken een eigen vakje had) en zette hij ze in spiegelbeeld op de zethaak. Wanneer de zetter een regel voltooid had, werd de regel met touwtjes op de zogenoemde galei bevestigd. Vervolgens werd er een proef gemaakt om te kijken of alles in orde was. Wanneer er geen fouten werden ontdekt werd de pagina uiteindelijk gedrukt.

Verdwijnen van de letterzetter

Op 5 januari 1914 kregen letterzetters ’s Nederlands eerste collectieve arbeidsovereenkomst. Letterzetten was een gerespecteerd en zwaar beroep. Zo moesten letterzetters vaak twaalf uur per dag of langer achter hun bok staan. Daarnaast moesten ze zich ook nog eens erg goed concentreren. De letters moesten natuurlijk wel precies goed staan. Met de komst van automatische zetmachines verdween het beroep in de jaren 50 uiteindelijk .