De 4 meest spraakmakende Romeinse keizers

Als je denkt aan het Romeinse Rijk zal je al snel denken aan de lange periode van het keizerschap. De redactie maakte een selectie uit rond de 90 keizers die het Rijk hebben geregeerd. Een opsomming van de meest spraakmakende keizers kan alleen maar beginnen bij de eerste en bekendste: Gaius Octavius, beter bekend als Augustus (de verhevene).

1. Augustus (63 v. Chr.-14 n. Chr.)

Omdat hij een einde had gemaakt aan de burgeroorlogen, accepteerden alle lagen van de bevolking Augustus als de machtigste man. Hij legde tijdens zijn regeerperiode de basis voor de macht van alle andere keizers die hem opvolgden. Dit deed hij door de belangrijkste machtsposities uit de republiek in zijn persoon te verenigen. Augustus trok op deze wijze de macht naar zich toe, want hij wilde niet zoals zijn oom Caesar als een dictator te boek staan. Paradoxaal genoeg was zijn macht veel omvangrijker dan die van Caesar.

Rust en orde

De populariteit van Augustus nam tijdens zijn succesvolle regeerperiode alleen maar toe. Zijn belangrijkste prestatie was dat hij het rijk van rust en orde voorzag, waar de Romeinen bekend om zijn gaan staan, maar waar destijds niet altijd sprake van was. In Rome stopte Augustus het politieke geweld en bouwde hij tempels, een amfitheater en aquaducten. Onder zijn heerschappij veroverden de Romeinen het noordwesten van Spanje, de Alpengebieden en de Donaulanden. Met deze veroveringen verkreeg Rome goed verdedigbare grenzen en leek de tijd van grote veroveringen voorbij.

Van je familie moet je het hebben

Na zijn dood werd hij de eerste keizer die goddelijke status kreeg. De Romeinen wilden na zijn overlijden, om de continuïteit te waarborgen, steeds een lid van de Julius-Claudische dynastie als Caesar aanstellen. Dit had gemengde resultaten, want uit deze familie kwamen bijvoorbeeld keizers Caligula en Nero voort.

2. Caligula (12-41)

Caligula is vaak verbeeld als een losbandige waanzinnige, die zijn eigen zusters zou hebben ontmaagd en het ene na het andere ‘seksfeest’ hield. Historisch onderzoek geeft een genuanceerder beeld, maar Caligula liet wel met schijnbare willekeur senatoren voor verraad executeren. Zijn schrikbewind kwam dan ook tot een abrupt einde na een succesvolle aanslag op zijn leven, uitgevoerd door zijn eigen keizerlijke garde.

3. Nero (37-68)

Nero was ook niet in staat om te gaan met zijn machtspositie. Hij liet regeren veelal aan andere over. Hij concentreerde zich vooral op muziek en zijn liefde voor de gecastreerde jongen genaamd Sporus. Net als Caligula liet hij veel personen vermoorden, waaronder zijn eigen moeder die hem aan de troon had geholpen. Bovendien wezen veel inwoners van Rome na de grote brand van 64 n. Chr. de beschuldigende vinger naar Nero, die zelf de brand zou hebben aangestoken om ruimte te maken voor zijn paleis. Nadat rivalen zich begonnen te roeren in Gallië en Spanje pleegde Nero zelfmoord in het jaar 68. Met zijn weinig indrukwekkende regeerperiode kwam er een einde aan de Julius-Claudische dynastie.

Waren ze echt zo erg?

De wilde verhalen die over Nero en Caligula de ronde deden hebben historici altijd met een korrel zout genomen, want de belangrijkste bronnen die bestaan over deze tijd werden geschreven na de dood van beide keizers. Hun heerschappij was niet populair geweest, vandaar dat zij maar al te graag zwart werden gemaakt. Het Romeinse Rijk zelf leed nauwelijks onder hun regeerperiodes, vooral omdat in deze tijd nog geen grote militaire vijanden aan de grenzen stonden. Het was dan ook vooral de aristocratische klasse die een einde wilde aan het onvoorspelbare bewind van zowel Caligula als Nero.

Geadopteerde keizers

Na de Julius-Claudische dynastie maken we een sprongetje naar misschien wel het toppunt van de Romeinse macht tussen 96 en 180, onder het bewind van de succesvolle adoptief keizers. De meest spraakmakende was Hadrianus, die werd ‘geadopteerd’ (als opvolger aangewezen) op het sterfbed van voorganger Trajanus (die geen kinderen had).

4. Hadrianus (76-138)

Hadrianus maakte reizen naar alle provincies van het Romeinse Rijk en ontwikkelde een voorliefde voor de Griekse cultuur. Zijn reizen overtuigde hem van een consolidatiepolitiek: versterking van de grenzen en stoppen met onnodige expansie van het Rijk. In Brittannië bouwde hij om deze reden de Muur van Hadrianus, die de noordgrens van het Rijk aangaf. Daarnaast codificeerde hij het Romeinse recht (welke pas grote aanpassingen kreeg in de 6e eeuw) en hervormde hij de bestuurlijke opbouw van het Romeinse Rijk. Dit kwam er vooral op neer dat de senaat-families macht verloren en hun posten ook beschikbaar kwamen voor hoge officieren en anderen uit de ridderstand. Na de adoptief keizers zou de macht van het Rijk langzaam af nemen. Twee spraakmakende keizers, Diocletianus en Constantijn, zorgden door hervormingen voor een periode die zich kenmerkte door een revival van de Romeinse macht (3e eeuw n. Chr.).