Een dam naar Ameland

Het water van de Waddenzee tussen Ameland en het vasteland slibt steeds sneller dicht. Zo snel dat er gevreesd wordt dat de veerdienst tussen Ameland en het vasteland steeds vaker gehinderd wordt door ondieptes of een te smalle vaargeul. Rijkswaterstaat is daarom naarstig op zoek naar een oplossing om het eiland bereikbaar te houden. Moet er nog vaker gebaggerd worden? Of moet er toch een tunnel komen? 150 jaar geleden was men ook al op zoek naar een permanente verbinding over de ondiepe Waddenzee tussen Ameland en de vaste wal. In 1871 begon de aanleg van de dam naar Ameland, die voor een volle tien jaar succesvol leek te zijn.

Inpolderingsplannen

Het begon allemaal in 1867 met de plannen van jonkheer Teding van Berkhout uit Hoenlo. Zijn plannen hielden niet alleen in dat er een dam naar Ameland werd gebouwd, maar ook een opvolgende impoldering van de westelijke Waddeneilanden. Dit zou ongeveer 15.000 hectare bouwland moeten opleveren. De totale kosten van dit project werden geschat op ruim zes miljoen gulden. Het rijk en de provincie subsidieerden het plan met 400.000 gulden, de rest van het geld behaalde Van Berkhout via aandeelhouders van zijn vennootschap. Van Berkhout kreeg de concessie tot landaanwinning en bedijking in 1869 en in 1871 kon de aanleg beginnen.

In 1872 was het al mogelijk om van Holwerd naar Ameland te lopen via de dam en in de eerste Bosatlas van 1877 stond de dam keurig getekend op de kaart. De atlas klopte echter niet helemaal. Op de kaart werd de dam weergegeven als een brede, rechte lijn terwijl het in werkelijkheid meer een S-vormig kronkelpaadje was. De dam was dan ook niet bedoeld als verkeersverbinding maar als een landaanwinningsproject. Toch werd de dam hiervoor later wel gebruikt, wat zou kunnen verklaren waarom het als een rechte lijn op de kaart staat aangegeven. Aan beide oevers en langs de dam werden landaanwinningwerken uitgevoerd om het slik te vangen. Zowel vanaf het vasteland als vanaf Ameland werd er gewerkt aan de dam.

Ameland

Stormen

De dam zou in het ontwerp van Berkhout een hoogte van slechts 0,5 meter boven de zeespiegel krijgen, terwijl de aangeraden hoogte 3 meter boven zeespiegel was. Van Berkhout dacht echter dat het goedkoper kon. Hij legde uit dat de dam werd voorzien van aanslibbingswerken, waardoor de dam uit zichzelf breder zou worden. Uiteindelijk zorgde deze inschattingsfout wel voor een groot probleem. De herfststormen van 1881 zorgden voor een groot gat in de dam. Niet veel later ontstonden er door een storm in april 1882 nog twee gaten in de dam waardoor veel slik wegspoelde. In 1888 werd er bij een aandeelhoudersvergadering besloten een lening van 1,2 miljoen gulden af te sluiten om de dam te kunnen redden. De reddingspoging bleek tevergeefs te zijn: de dam kon niet meer hersteld worden.

Tegenwoordig is de dam nog steeds te zien en wordt het veel gebruikt voor wandelingen over het wad. Zonder natte voeten van het vasteland naar Ameland lopen, is echter niet meer mogelijk. Het is afwachten of de tunnel naar Ameland succesvoller zal zijn dan de dam naar Ameland, wellicht dat Tebing van Berkhout trots zou zijn op deze plannen.