Zwarte cijfers en hoge kortingen: de geschiedenis van Black Friday

In de Verenigde Staten staat de dag na Thanksgiving bekend als Black Friday. Op deze vrijdag bieden Amerikaanse winkeliers traditioneel grote kortingen aan op producten uit hun assortiment. Wat is de geschiedenis van deze “feestdag”?

Tot aan het begin van de twintigste eeuw werd de term “Black Friday” in de Verenigde Staten gebruikt om te verwijzen naar de fratsen van twee beurshandelaren uit New York. De twee handelaren, Jay Gould en James Fisk, kochten in 1869 grote hoeveelheden goud op, in de hoop de prijs van het edelmetaal op te drijven. Deze stunt pakte verkeerd uit toen de aandelenmarkt op vrijdag 24 september instortte, en talloze handelaren op Wall Street hun investeringen zagen verdampen. Vanwege de grote verliezen die hiermee gepaard gingen, ging 24 september 1869 een tijdlang de Amerikaanse geschiedenisboekjes in als “Black Friday”.

Zwarte cijfers, hoge kortingen

De moderne term “Black Friday” heeft echter een andere, niet gerelateerde betekenis. Deze verwijst namelijk naar het Amerikaanse gebruik van winkeliers om de vrijdag na Thanksgiving hoge kortingen te geven op artikelen uit hun assortiment. Omdat retailers op deze dag grote winsten boekten, noteerden zij hun boekhouding in “zwarte cijfers” in plaats van de “rode cijfers” die werden geassocieerd met het lijden van verlies. Dit moderne begrip dook voor het eerst op in een tijdschrift voor postzegelverzamelaars: in 1966 publiceerde The American Philatelist een reclametekst waarin werd geschreven over “Black Friday” op de manier zoals wij dat nog altijd doen.

Parades op Thanksgiving

De traditionele Black Friday-uitverkoop kan worden herleid naar 1905, toen het Canadese warenhuis Eaton’s een speciale Thanksgiving parade organiseerde in Toronto. Het succes van deze parade inspireerde het New Yorkse warenhuis Macy’s om een soortgelijke optocht te organiseren in de straten van de Big Apple. Door middel van de parade hoopte het Amerikaanse bedrijf zijn financiële succes gedurende de Roaring Twenties te etaleren. Vanwege de populariteit van de Macy’s Thanksgiving Day Parade - die zou uitgroeien tot een van de grootste optochten ter wereld - steeg de omzet van nabijgelegen winkeliers in de daaropvolgende dagen. Al snel werd de parade gezien als het officieuze startsein van het kerstseizoen, en sloten New Yorkse winkelhouders een onderling gentleman’s agreement om te wachten met hun najaarsuitverkoop tot na de jaarlijkse Thanksgivingparade. New Yorkse Thanksgivingparade.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het probleem van Franksgiving

In 1939, gedurende de Grote Depressie, viel Thanksgiving relatief laat: Amerikanen moesten wachten tot de vijfde week van november voordat zij hun kalkoenen konden aansnijden. Omdat retailers bang waren kostbare inkomsten mis te lopen vanwege de relatief korte najaarsperiode, wendden zij zich tot de toenmalige president: Franklin Delano Roosevelt. Roosevelt, wiens agenda van de New Deal was gericht op het stimuleren van de Amerikaanse economie, was gevoelig voor de argumenten van de winkeliers, en besloot Thanksgiving te verplaatsen naar de vierde donderdag van van november.

Dit besluit - dat door critici beschimpend werd aangeduid als Franksgiving - viel echter pas in oktober, waardoor de al gemaakte najaarsplannen van veel Amerikanen in het water dreigden te vallen. Slechts 25 van de toenmalige 48 staten namen Roosevelts besluit daarom over; de rest bleef vasthouden aan de oude datum voor Thanksgiving. Twee staten - Texas en Colorado - bedachten een inventieve oplossing voor het ontstane probleem: de lokale regeringen riepen simpelweg twee feestdagen uit. Het Amerikaanse Congres maakte in 1941 een einde aan alle verwarring, door bij wet vast te leggen dat Thanksgiving voortaan op de vierde donderdag van november zou vallen.

Welvaartszieken

Al snel rees echter een nieuw probleem. Als gevolg van de stijgende welvaart in de periode na de Tweede Wereldoorlog, hadden Amerikaanse gezinnen meer geld om te besteden aan inkopen voor de feestdagen in december - het zogenaamde holiday shopping. Om alvast een voorschot te kunnen nemen op het winkelen, begonnen Amerikanen in de jaren ‘50 zich de dag na Thanksgiving steeds vaker ziek te melden op hun werk. Omdat organisaties na verloop van tijd nauwelijks nog konden zien wie daadwerkelijk ziek was en wie domweg onder zijn of haar werk probeerde uit te komen, namen talloze bedrijven het besluit om de dag na Thanksgiving als feestdag te beschouwen. Hierdoor hebben veel Amerikanen tot op de dag van vandaag hun handen vrij hebben om te gaan shoppen op Black Friday, en op jacht te gaan naar de best mogelijke deals om hun zuurverdiende dollars aan uit te geven.