7 vernietigende non-nucleaire explosies uit de wereldgeschiedenis

De explosie in het havengebied van Beiroet op 4 augustus 2020 wordt gezien als één van de zwaarste non-nucleaire explosies uit de wereldgeschiedenis. Ruim een half jaar na de explosie wordt er nog steeds puin geruimd. In het verleden is het vaker voorgekomen dat er op deze manier ´per ongeluk´ een vernietigende ontploffing ontstond, die onvoorziene schade veroorzaakte.

1. Delftse donderslag (1654)

Om kwart over 10 ´s ochtends op 12 oktober 1654 vond er een enorme explosie plaats in de binnenstad van Delft. De ramp ontstond in een opslagplaats voor buskruit, genaamd het Secreet van Holland, in het noordoosten van de Delftse binnenstad. Hier lag destijds ongeveer 40.000 kilo buskruit opgeslagen. De precieze aanleiding voor de brand en de explosie is nooit met honderd procent zekerheid vastgesteld, maar aangenomen wordt dat Cornelis Soetens de veroorzaker was. Soetens ging die dag de opslagplaats in om een monster kruit te nemen en waarschijnlijk sloegen hierbij enkele vonken van zijn brandende lantaarn over op het buskruit.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het gevolg was een reeks zware ontploffingen, waarvan het geluid in Texel te horen was. Het hele noordoostelijke deel van Delft was zwaar beschadigd en bomen waren weggeslagen. Meer dan tweehonderd huizen waren volledig verwoest. Het precieze aantal doden is nooit vastgesteld, maar historici gaan ervan uit dat het om enige honderden ging.

2. Explosie in Brescia (1769)

Deze ramp vond plaats op 18 augustus 1769 in Brescia, een stad in het noorden van het huidige Italië. Die dag werd de kerk van San Nazaro geraakt door een blikseminslag, waar zo´n 90.000 kilogram buskruit opgeslagen lag van de voormalige Republiek Venetië. Toentertijd werden explosieve materialen vaak in kerken opgeslagen, omdat men geloofde dat de het luiden van de kerklokken bliksem verhinderden. Het tegenovergestelde is echter waar, de hoge torenspitsen van de kerk trekken juist blikseminslagen aan. Daar kwamen de inwoners van Brescia ook achter.

De blikseminslag veroorzaakte een enorme explosie. Mensen en huizen op een kilometer afstand van de explosie werden nog geraakt door enorme stenen die in het rond vlogen. De explosie verwoestte ongeveer één zesde van de stad en doodde volgens verslagen zo´n drieduizend mensen. Andere experts beweren dat het aantal slachtoffers waarschijnlijk wat lager lag: vierhonderd doden en achthonderd gewonden.

3. De Leidse buskruitramp (1807)

De Leidse buskruitramp voltrok zich op 12 januari 1807, toen aan de Steenschuur, een gracht in Leiden, het kruitschip Delfs Welvaaren ontplofte. Het schip had bijna 18.000 kilogram buskruit aan boord toen het om een nog altijd onduidelijke reden ontplofte. Naar alle waarschijnlijkheid werd het veroorzaakt door een combinatie van onvoorzichtigheid bij het koken en buskruitstof dat uit de vaatjes lekte. De explosie was enorm krachtig en werd tot in Den Haag gehoord en gevoeld. Het roer van het schip kwam door de knal los en een kilometer verderop terecht.

Bij de ramp vielen ongeveer honderdzestig doden en tweeduizend mensen raakten gewond. Ruim tweehonderd huizen waren volledig verwoest of onbewoonbaar geworden en in heel Leiden waren ruiten gesprongen en pannen van daken geblazen.

4. De Explosie van Halifax (1917)

Deze explosie vond plaats op 6 december 1917 op het Franse vrachtschip de SS Mont Blanc. Het vrachtschip kwam door een misverstand het Noorse vrachtschip SS Imo tegemoet gevaren in een erg smal gedeelte van de haven van Halifax, ook wel The Narrows genoemd. De twee schepen konden elkaar niet meer ontwijken en de boeg van de SS Imo boorde zich in de stuurboordzijde van de SS Mont Blanc. Door de vonken die hierbij vrijkwamen, ontstond er een grote brand met daaropvolgend een vernietigende explosie. De SS Mont Blanc had op het moment van de botsing een grote lading explosieve materialen, waaronder TNT en picrinezuur, aan boord die bedoeld waren voor het Franse leger.

Non-nucleaire rampen

De explosie veroorzaakte een schokgolf die zo krachtig was dat bomen braken, ijzer verboog en huizen verwoest werden. Onderdelen van de SS Mont Blanc waren kilometers verderop nog gevonden. Bij de explosie kwamen er zo´n tweeduizend mensen om en raakten er negenduizend gewond. Tot op de dag van vandaag is dit de grootste door de mens veroorzaakte niet-nucleaire explosie.

5. De RAF Fauld-explosie (1944)

De RAF Fauld-explosie is de grootste non-nucleaire explosie uit de Britse geschiedenis en vond plaats op 27 november 1944. De ramp gebeurde bij het ondergrondse RAF Fauld-opslagdepot voor munitie in Staffordshire, Engeland. Bij de explosie ontplofte er tussen de 3500 en de 4000 ton aan explosieven en ontstond er een krater van een diepte van dertig meter en een doorsnede van 230 meter. Deze krater staat ook wel bekend als de Hanbury Crater.

Een nabijgelegen reservoir met 450.000 kubieke meter water werd verwoest door de explosie, samen met verschillende gebouwen en een complete boerderij, met als gevolg dat het hele gebied rondom het depot overstroomde. Het exacte dodental is niet met zekerheid te zeggen, maar er wordt aangenomen dat er zo´n zeventig mensen omkwamen bij de explosie en de daaropvolgende overstroming.

6. De SS Grandcamp-explosie (1947)

De SS Grandcamp-explosie, ook wel het Texas City disaster genoemd, was het dodelijkste industriële ongeval in de Amerikaanse geschiedenis. De ramp vond plaats op 16 april 1947 in de haven van Texas City, bij de baai van Galveston. ´s Ochtends ontstond er brand op het Franse vrachtschip de SS Grandcamp, dat op dat moment zo´n 2300 ton aan ammoniumnitraat aan boord had. Talloze pogingen werden gedaan om de brand te blussen, maar tevergeefs. Door de brand en het ammoniumnitraat ontplofte het schip en dit veroorzaakte weer een kettingreactie van branden en explosies op andere nabijgelegen schepen en olieopslagfaciliteiten.

De haven werd ernstig beschadigd en de explosie maakte bijna duizend gebouwen in de omgeving met de grond gelijk. Bij de ramp overleden er ten minste 581 mensen, inclusief alle leden van de brandweer van Texas City, op één na.

7. De explosie in Mitholz (1947)

In hetzelfde jaar als de SS Grandcamp-explosie vond er ook reeks grote explosies plaats in het dorpje Mitholz in Zwisterland. Op 19 december 1947 ontplofte hier een ondergronds munitiedepot, waar zevenduizend ton aan munitie opgeslagen lag. Het depot was tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Zwitserse leger gebouwd. Door de explosie werd het complete dorpscentrum en het station van Mitholz verwoest. Negen mensen kwamen om bij de ramp en zeven anderen raakten gewond. De oorzaak van de explosie is niet helemaal duidelijk, maar er wordt vanuit gegaan dat chemische reactie in een detonator een zelfactivering veroorzaakte, die een kettingreactie op gang bracht.

In 2018 ontdekten de autoriteiten dat de munitieresten in de faciliteit nog steeds een explosiegevaar vormen. De munitiestortplaats wordt daarom vanaf 2031 volledig ontruimd.