Sinterklaas met 12 Krampussen in Duitsland in 2016

De duivelse legende van de Krampus

In Nederland is Sinterklaas een vertrouwde feestdag, iets wat als typisch Nederlands wordt gezien. Niet alleen in de Lage Landen vieren we echter dit feest, maar ook in andere Europese landen wordt Sinterklaas verwelkomd. Dit is echter niet altijd met zijn Pieten zoals wij dat in Nederland gewend zijn. Soms is het gezelschap van de Goedheiligman veel enger, zoals in de Alpenregio waar Sinterklaas de angstaanjagende Krampus als metgezel heeft. Wie, of wat, is deze mysterieuze compagnon?

Folklore

Volgens de folklore is de Krampus een gehoornde, antropomorfe figuur die wordt beschreven als "half geit, half demon". Wanneer Sinterklaas de goede kinderen beloont met cadeautjes, worden de slechte kinderen gestraft door de Krampus. De Krampus is harig, meestal bruin of zwart en heeft de gespleten hoeven en hoorns van een geit. Zijn lange, spitse tong hangt naar buiten en hij heeft hoektanden. De Krampus draagt kettingen, waarvan wordt gedacht dat ze de band met de duivel symboliseren. Hij zou bundels aan berkentakken met zich meedragen om kinderen mee te slaan. Net zoals de Nederlandse piet soms een zak bij zich heeft, heeft ook de Krampus een zak of mand om stoute kinderen mee te kunnen nemen.

Ontstaan

Het ontstaan van de Krampus-legende is niet helemaal duidelijk. Volgens sommige theorieën stamt de legende af van oude voor-christelijke Alpentradities en zijn bepaalde eigenschappen, zoals de ketenen, later toegevoegd door de christelijke kerk. De bestaande tradities in de Alpenregio’s zijn verweven geraakt met het katholicisme. Zo zouden mensen zich van oudsher voordoen als een duivels figuur die bekend staat als Percht, een tweebenige mensachtige geit met een lange nek. Mensen droegen kostuums en liepen mee in optochten bekend als Perchtenlaufs. De Percht veranderde in wat nu bekend staat als de afschrikwekkende Krampus.

Een ansichtkaart uit 1900 met ‘Groeten van Krampus!’

Ook zou de Krampus veel gemeen hebben met de Gehoornde God van de wicca-stroming, een neoheidense natuurreligie, en stammen veel eigenschappen, zoals de berkentakken, af van inwijdingsrituelen. Wat we wel weten is dat Sint Nicholaas zelf rond de elfde eeuw populair werd in Duitsland en dat het fenomeen van gemaskerde duivels in Duitsland sinds de zestiende eeuw bekend is. In de zeventiende eeuw was de Krampus al opgenomen in het sinterklaasfeest.

Krampuslauf

In veel dorpen en steden in de oostelijke Alpen zijn er nog steeds Krampuslaufen, waar mensen verkleed als de Krampus door te straten sluipen en lawaai maken met hun bellen om voorbijgangers bang te maken. In sommige gebieden is er zelfs een test van dapperheid waarbij de kinderen in het gebied de Krampus proberen te irriteren zonder gepakt te worden.