Blohm & Voss 1936. één man weigert de Hitlergroet te geven. Dit is waarschijnlijk August Landmesser óf Gustav Wegert.

De man die de Hitlergroet weigerde

Het is 13 juni 1936. In Hamburg wordt een opleidingsschip van Hitlers Kriegsmarine gedoopt. Adolf Hitler is zelf aanwezig om bij de heugelijke gebeurtenis aanwezig te zijn. Het is een weinig interessante gebeurtenis. De foto die werd gemaakt door de fotograaf zou dan ook snel in de vergetelheid raken. Totdat hij in 1995 wordt gevonden in een archief en in één klap een enorme media-aandacht kreeg in zowel binnen- als buitenland.

Op de foto brengen de medewerkers van de scheepswerf Blohm & Voss de Hitlergroet. Één man doet dat echter niet. Hij houd zijn handen over elkaar. De foto van de overtuigde weigering van de onbekende Duitse medewerker werd in de jaren ’90 teruggevonden in een archief en riep veel vragen op. Wie was deze man en waarom deed hij niet mee met de rest? Over de identiteit van de man is geen zekerheid, sterker nog: er zijn twee mannen die zijn herkend in de foto.

August Landmesser

In 1995 werd er in het Hamburger Abendblatt gevraagd of iemand de man op de foto herkende. Irene Eckler nam direct contact op in de veronderstelling dat het haar vader was.

August Landmesser werd in 1931 lid van de NSDAP, de partij van de Nazi’s. Dit deed hij volgens de familie omdat hij hoopte via de partij aan werk te komen. In 1934 leerde hij echter een Joodse vrouw genaamd Irma kennen, waarna zijn lidmaatschap werd opgezegd. Vanwege een wetswijziging die de Nazi’s doorvoerden, mocht hij niet trouwen met zijn verloofde en werden zijn dochters als buitenechtelijk werd beschouwd. Ongetwijfeld was Landmesser daardoor teleurgesteld in Adolf Hitler. Dat zou verklaren waarom hij de Hitlergroet lijkt de weigeren op de foto.

Later probeerde Landmesser te vluchten met zijn vrouw. Die vluchtpoging en latere pogingen om samen met Irma te zijn, zorgden ervoor dat hij meerdere keren in de gevangenis kwam te zitten. Irma werd opgepakt door de Gestapo en kwam om het leven in een gaskamer in Bernburg. August Landmesser werd ingezet in een strafexpeditie in Kroatië om in de vuurlinie te vechten. Daar kwam hij waarschijnlijk om het leven, want daarna is niks meer van hem vernomen. Zijn twee dochters overleefden de oorlog.

Gustav Wegert

De man op de foto werd ook herkend door Wolfgang Wegert als zijn vader, Gustav Wegert.

Over Gustav Wegert is minder bekend dan over August Landmesser. Gustav Wegert werkte tussen 1934 en 1945 voor de firma Blohm & Voss en het is dus goed mogelijk dat hij op het moment van de foto aanwezig was op de werf. Hij was vanuit het Christelijk geloof fel gekant tegen de nazistische ideologie. Toen Adolf Hitler op een zondag een bezoek aan de scheepswerf bracht, ging hij dan ook liever naar de kerk. Zijn vrouw maakte zich ernstige zorgen over de manier waarop haar man zich tegenover nazi’s gedroeg in de oorlog. Toch overleefde Gustav Wegert de oorlog. Mogelijk omdat een leidinggevende hem beschermde.

Zal er ooit duidelijkheid komen?

Zowel Gustav Wegert als August Landmesser hebben een verhaal dat het weigeren van de Hitlergroet zou verklaren. Foto’s van beide mannen tonen sterke gelijkenissen met de man op de foto. Maar wie van de twee zou werkelijk zijn baan of misschien wel zijn leven op het spel hebben gezet door zo te handelen? Het kan ook zomaar iemand anders zijn geweest. De kans is klein dat er ooit bewezen kan worden wie de man op de foto was. Het was hoe dan ook een zeer gewaagde actie.