Dit is de oudste bank ter wereld

Banken maken al eeuwenlang een vast onderdeel van onze samenleving uit. Niet zo vreemd, als je bedenkt dat de eerste voorlopers van de huidige banken al zeshonderd jaar geleden werden opgericht. Door de eeuwen heen is het bankwezen wel behoorlijk verandert, waardoor de meeste van deze banken inmiddels zijn verdwenen. Op deze regel is echter een uitzondering: de Banca Monte dei Paschi di Siena. Deze bank houdt het al meer dan vijf eeuwen vol, waarmee ze de oudste nog bestaande bank ter wereld is.

Zoals de naam al doet vermoeden, ontstond de Banca Monte dei Paschi di Siena in de Italiaanse stad Siena. Deze plaats was tijdens de twaalfde en dertiende eeuw een van de machtigste en welvarendste steden van Toscane, vooral dankzij de lucratieve wolhandel. Aan deze bloeiperiode kwam in 1348 echter abrupt een einde door de grote pestepidemie (de Zwarte Dood) die toen door Europa raasde. In minder dan een jaar bezweek bijna twee derde van Siena’s 100.000 inwoners aan de pest. Hierdoor stortte ook de lokale economie volledig in, aangezien een groot deel van de plaatselijke arbeidskrachten in één klap wegviel. Siena zou deze klap nooit meer te boven komen.

Kredietinstelling voor de armen

In de eeuw zette het economisch verval in Siena zich geleidelijk aan voort. Halverwege de vijftiende eeuw kampte de stad daarom met enorme armoede en werkeloosheid In een poging de lokale economie weer te stimuleren, besloot het stadsbestuur om een zogenaamde Monte di Pietà op te richten. Hier konden armen tegen voordelige tarieven een lening afsluiten, met hun juwelen of andere waardevolle bezittingen als onderpand. Deze instellingen staan in het Nederlands ook wel bekend als pandjeshuizen. Zo kwam het dat in 1472 de Monte di Pietà di Siena werd opgericht. Dit jaar wordt daarom in het algemeen gezien als het stichtingsjaar van de bank.

In de eeuw na zijn oprichting, speelde de bank een belangrijke rol in het stimuleren van de lokale economie. De Monte di Pietà was echter nog geen bank zoals wij die nu kennen, doordat ze zich vooral richtte op het verstrekken van leningen. Men kon bijvoorbeeld geen betaalrekening bij de bank afsluiten.

Opengesteld voor rekeninghouders

Pas 150 jaar na de oprichting kwam hier verandering in. Siena was enkele decennia daarvoor door het groothertogdom Toscane geannexeerd, waar de familie Medici de scepter zwaaide. In 1624 besloot de toenmalige groothertog Ferdinando II om de bank open te stellen voor rekeninghouders. Hierbij stelde zelfs de staat garant voor het geld dat op de bank werd gezet. Hierdoor werd het voor de lokale bevolking mogelijk om hun geld bij de bank achter te laten, zonder het risico te lopen dat ze dit zouden verliezen.

Uitbreiding over heel Italië

Dankzij de nieuwe rekeninghouders, kon de Monte zich tijdens de zeventiende en achttiende eeuw geleidelijk uitbreiden. Ze groeide door de jaren heen uit tot een van de belangrijkste financiële instituten van Toscane. In de jaren 1860 en 1870 kreeg de Monte een extra stimulans dankzij de Italiaanse eenwording. Hierdoor vielen namelijk de oude handelsbarrières tussen de verschillende Italiaanse staatjes weg, waardoor de bank haar activiteiten over heel Italië kon uitbreiden.

Financiële problemen

In 1995 veranderde de bank haar naam in Banca Monte dei Paschi di Siena. Tegen die tijd was ze inmiddels een van de grootste spelers in zowel Toscane als Italië. Dit is tot op de dag van vandaag zo gebleven. Tegenwoordig is Monte dei Paschi namelijk de op twee na grootste bank van Italië. Daarnaast is ze de grootste werkgever van Siena, en na toerisme de belangrijkste inkomstenbron van de stad.

De laatste jaren rommelt het echter bij de Monte dei Paschi. Door te dure overnames, raakte de bank in 2013 in zware financiële problemen. Alleen dankzij Italiaanse staatssteun kon ze overeind blijven staan. Ook de daaropvolgende jaren moest de Monte dei Paschi verschillende keren om een kapitaalinjectie vragen. De Europese bankenautoriteit rekent de bank dan ook inmiddels tot de zwakste van ons continent. Het is daarom nog maar de vraag of de bank haar oude reputatie ooit weer zal terugwinnen.