1870: Eenheidsstaat Italië

In de 19e eeuw bestond het huidige Italië uit verschillende staatjes en koninkrijken. Na een reeks oorlogen werd Italië in 1870 pas een échte eenheid.

Politieke lappendeken

Tot aan 1861 werd Italië lange tijd geregeerd door buitenlandse overheersers. Dit begon met de inval van de Fransen rond 1500. Na de Fransen kwamen de Spanjaarden en later de Oostenrijkers, die vanaf 1713 tot aan 1861 regeerden, met uitzondering van de Franse Revolutie en Napoleon die vanaf 1796 Noord-Italië bezet had. Van een nationale eenheid kon zodoende niet gesproken worden. Deze verdeeldheid van staten was ontstaan tijdens de Renaissance en werd in de loop van de eeuwen steeds meer duidelijk. Het land was continu in handen van vreemde mogendheden geweest. Er was sprake van een geografische eenheid, maar in politiek opzicht was het een lappendeken.

Congres van Wenen

Na de val van Napoleon werd op het Congres van Wenen gesproken over de herindeling van Italië. Oostenrijk kreeg Venetië tot aan Lombardije en Dalmatië; Genua viel vanaf dat moment onder de koning van Sardinië; het huis Oostenrijk-Este kreeg Modena; keizerin Marie-Louise van Frankrijk mocht voor de rest van haar leven Parma houden, terwijl Maria van Bourbon zich ontfermde over Lucca. Ook de Kerkelijke Staat werd in eren hersteld. Met andere woorden: het land was tot op het bot verdeeld. Daar kwam halverwege de negentiende eeuw verandering in. Er werd vanaf dat moment gestreefd naar een nationale eenwording, zonder bemoeienis van Oostenrijk. Een belangrijke rol hierin was weggelegd voor het Koninkrijk Sardinië.

Koninkrijk Sardinië

In 1850 werd Camillo Benso di Cavour (1810-1861) minister in Piëmonte, een onderdeel van het Koninkrijk Sardinië. Twee jaar later werd hij aangesteld als premier van het land. Hij begon te werken aan de eenwording van Italië, onder het leiderschap van Piëmonte. Ondertussen was er een nationalistische revolutionair op eigen houtje landen gaan veroveren om een eenheidsstaat te bewerkstelligen. Dit was Giuseppe Garibaldi. In 1859 viel hij met zijn 1089 "Roodhemden" het Koninkrijk van Sicilië binnen. In het Italiaans wordt deze groep van Garibaldi ook wel ''I Mille'', De Duizend, genoemd. Een jaar later staken Garibaldi en zijn Roodhemden over naar Calabrië en brachten met de verovering van Napels dit Koninkrijk ten val. Dit allemaal in naam van een verenigd Italië. Cavour was aanvankelijk bang dat hij, bij het doorstoten naar Rome, de agressie van heel katholiek Europa op de hals zou halen. Hij trok zodoende zelf ook op richting Rome en de twee ontmoetten elkaar bij de rivier Volturno. Garibaldi droeg daarna de macht over aan Victor Emanuel. Op 17 maart 1861 werd het koninkrijk Italië uitgeroepen met Victor Emanuel II als eerste koning van Italië.

Koninkrijk Italië

Een jaar na de eenwording viel Garibaldi met zijn vrijwilligersleger de Kerkelijke Staat aan. Hij werd aanvankelijk verslagen. Om Venetië op Oostenrijk te kunnen heroveren, sloot het koninkrijk in 1866 een overeenkomst met Pruisen. Daarmee namen zij deel aan de Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog. Pruisen versloeg Oostenrijk uiteindelijk in Bohemen. Venetië werd na het verlies van de Oostenrijkers overgedragen aan Italië. Maar Venetië was niet het enige probleemstuk. De vraag die namelijk de kop opstak was of de kerkelijke staat van de Pausen, gesteund door Frankrijk, onderdeel van Italië moest worden of niet. Pas in 1870 werden Rome en de Pauselijke staten veroverd. Dit was mogelijk omdat de Fransen hun troepen hadden moeten terugtrekken vanwege de Frans-Duitse Oorlog. Italië ontstond toen pas in de huidige vorm, met Rome als nieuwe hoofdstad. Het zou overigens nog tot 1929 duren voordat de paus zich bij dat laatste neerlegde.  

afbeelding

Giuseppe Garibaldi en Victor Emmanuel II. Via Wikimedia Commons [Public Domain]