Geschiedenis van het drukwerk

Het printen van tekst en afbeeldingen heeft een lange geschiedenis. Wist je dat de eerste drukpers al rond 1430 werd uitgevonden?

De eerste drukpers

Vóór de uitvinding van de drukpers werd alles met de hand geschreven of getekend. Slechts kleine symbolen of gravures werden gedrukt. Vanaf het jaar 200 tot ongeveer 1400 gebruikte men een houten blok om op papier te drukken: de blokdruk. In het houten blok werd de volledige tekst soms inclusief bijbehorende afbeeldingen in een blok hout gesneden, waarmee later het papier werd bedrukt. Dit was een langzaam en arbeidsintensieve manier van printen. Bovendien was het niet mogelijk om delen van teksten te corrigeren, de hele pagina moest opnieuw gedrukt worden. In 1436 ging een Duitse goudsmid , genaamd Johann Gutenberg, op zoek naar een manier om het drukproces sneller en makkelijker te maken. In plaats van hout besloot hij te experimenteren met metaal. Binnen vier jaar vond hij een drukpers uit waarbij hij gebruik maakte van losse letters die vervangbaar waren. Bijkomend voordeel daarvan was dat die letters ook konden worden hergebruikt, in tegenstelling tot de oude blokdrukken.

Het wezen van den steendruk

Tussen 1794 en 1798 ontwikkelde de Duitse graficus en toneelspeler Alois Senefelder een nieuwe drukvorm, genaamd lithografie. De naam is afgeleid van het Grieks en betekent steendruk. Senefer wilde een goedkope manier bedenken om niet alleen tekst, maar ook afbeeldingen te reproduceren. Hij kwam erachter dat een bepaald soort kalksteen uitstekend diende als drukplaat. Hij bedacht een chemisch printproces waarbij inkt en water worden gebruikt om via de steen afbeeldingen te drukken. Met zijn uitvinding had Senefelder een goedkope methode gevonden om bijvoorbeeld kunstwerken of landkaarten te reproduceren. Senefelder publiceerde in 1818 een boek over zijn zoektocht naar zijn uitvinding: Volständiges Lehrbuch der Steindruckery (‘Het wezen van den steendruk’).

De opvolger van de lithografie: de offsetdruk

Eind 20e eeuw ontdekte men dat papier meer inkt opneemt van een rubberdoek in plaats van steen. Door deze ontwikkeling ontstonden er betere afdrukken, maar konden er ook drukpersen worden ontwikkeld die snel hoge oplagen konden drukken. In 1875 kwam Robert Barclay met een offset lithografische pers die tin gebruikte als drukplaat in plaats van kalksteen. Een paar jaar later werd dit veranderde de tinnen drukplaat in een rubberen drukplaat. Deze zogenoemde offsetdruk is tegenwoordig een van de meest gebruikte druktechnieken. De andere drukvormen, zoals hoogdruk en lithografie, worden met name nog gebruikt voor speciale uitgaves of in de beeldende kunst.

En nu?

Zeer recent zijn de ontwikkelingen in 3D print technieken, die begonnen rond de jaren 90. Hierbij print een machine meerdere laagjes op elkaar waardoor een driedimensionaal object ontstaat. Verder wordt tegenwoordig veel informatie digitaal aangeboden en lijkt het printen op papier overbodig te worden. Maar het ‘ouderwetse ’drukken op papier is ondanks de hedendaagse ontwikkelingen nog niet verdwenen. Nog steeds worden er flyers, enveloppen, brochures, tijdschriften, boeken etc. gedrukt.