Adolf Hitler verleent in maart 1941 het IJzeren Kruis 2e klasse aan Hanna Reitsch

Het leven van de bekende Duitse vliegenier Hanna Reitsch

Hanna Reitsch staat bekend als een van de meest opmerkelijke vliegeniers van haar tijd, waarbij ze zowel voor als na de Tweede Wereldoorlog meerdere records verbrak en prestaties behaalde in de luchtvaart. Achter sommige prestaties schuilt echter een complex verhaal van passie en betrokkenheid bij het naziregime.

Hanna Reitsch voor de Tweede Wereldoorlog

Hanna Reitsch, geboren op 29 maart 1912, ontwikkelde op jonge leeftijd een fascinatie voor vliegen, wat haar inspireerde om piloot te worden. Gedreven door haar verlangen om de sensatie van vliegen te ervaren, zou ze zelfs op slechts vierjarige leeftijd van het balkon van haar huis zijn gesprongen. In haar autobiografie uit 1955 ‘The Sky My Kingdom’ beschreef Reitsch haar passie voor vliegen op jonge leeftijd als volgt: “Het verlangen groeide in mij, groeide met elke vogel die ik door de azuurblauwe zomerhemel zag vliegen, met elke wolk die op de wind langs me heen zeilde, totdat het veranderde in een diepe, aanhoudende heimwee, een verlangen dat me overal mee naartoe nam en nooit kon worden gestild.”

Ondanks haar grote droom om pilote te worden, wilde haar vader dat ze geneeskunde ging studeren. Reitsch stemde toe en begon aan haar studie, maar slaagde er toch in om in 1932 haar vliegbrevet te behalen. Ze zag een compromis in een carrière als vliegend arts, wat zowel haarzelf als haar vader tevreden zou stellen. Om dit doel te bereiken schreef ze zich in bij een vliegschool voor gemotoriseerde vliegtuigen in Staaken, onder de rook van Berlijn. Haar vastberadenheid en talent voor vliegen leidden in de opvolgende maanden tot het breken van verschillende vliegrecords, waaronder een uithoudingsrecord van 5,5 uur voor vrouwen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

In 1933 verliet Reitsch toch de medische school om fulltime zweefvlieginstructrice te worden. Ze vestigde meerdere onofficiële vliegrecords en deed onderzoek naar thermiek tijdens een expeditie in Zuid-Amerika waar ze als eerste vrouw de Silver C Badge ontving. Deze onderscheiding wordt toegekend aan zweefvliegers die een hoogtewinst van ten minste 1.000 meter hebben bereikt, een vlucht van vijf uur hebben gemaakt en over een afstand van ten minste 50 kilometer in een rechte lijn hebben gevlogen. Terug in Duitsland werd ze lid van het Duitse Instituut voor zweefvliegonderzoek en vestigde ze meerdere records tijdens haar vluchten, waaronder de eerste Alpenoversteek met een zweefvliegtuig door een vrouw.

Hanna Reitsch sluit zich aan bij de Luftwaffe

In 1937 trad Reitsch in dienst van de Luftwaffe, waar ze fungeerde als testpilote voor militaire vliegtuigen. Hoewel ze slechts testvluchten uitvoerde en nooit actief deelnam aan gevechten, kreeg ze toch de kans om het front één keer te bezoeken. In februari 1943, na het nieuws van de Duitse nederlaag in de Slag om Stalingrad, ontving ze namelijk een uitnodiging van kolonel-generaal Robert Ritter von Greim om het oostfront te bezoeken. Ze bezocht daar drie weken lang verschillende Luftwaffe-eenheden.

Naast haar carrière als pilote werd Hanna Reitsch vanaf 1937 ook een prominent figuur in de nazipropaganda. Ze belichaamde het ideaalbeeld van het Arische ras zoals gepropageerd door Hitler, met haar blonde haren, blauwe ogen, slank figuur en opvallende glimlach. Ze verscheen daarom ook vaak in propagandamateriaal van de nazi’s.

Het vliegongeluk dat Hanna Reitsch bijna fataal werd

Duitse Messerschmitt Me 163B Komet raketaangedreven jachtvliegtuig

Niet lang nadat ze uit de handen van Adolf Hitler in maart 1941 het IJzeren Kruis 2e Klasse ontving voor haar moedige inzet bij het testen van Luftwaffe-vliegtuigen, ging het helemaal mis. Tijdens een testvlucht bleek de cockpit van de Messerschmitt Me 163, een raketvliegtuig, zo te zijn ingericht dat iemand van Reitsch’s formaat het vliegtuig niet makkelijk kon besturen. Het was voor Reitsch moeilijk om bij de roerpedalen te komen en ze werd gedwongen het schouderharnas los te maken en naar voren te leunen om de bedieningselementen te bedienen. De vlucht zelf verliep kalm totdat Reitsch de besturing verplaatste om het startonderstel te laten vallen. Het vliegtuig begon direct te trillen en werd bijna onmogelijk te besturen. Haar handradio werkte niet en pas toen ze een van de bemanningsleden van haar sleepvliegtuig met een zakdoek zag zwaaien, begreep ze dat het onderstel niet was weggevallen zoals de bedoeling was. Ondanks haar inspanningen en die van de piloot van het sleepvliegtuig, kon geen enkele manoeuvre het onderstel losmaken. Reitsch besloot te proberen het vliegtuig te landen. Het lukte bijna, maar op het laatste moment stortte het vliegtuig neer. Ze overleefde de crash, maar liep ernstige verwondingen op, waaronder zes schedelbreuken.

Na het ongeval ontving Reitsch een speciale versie van de Gouden Medaille voor Militair Vliegen. Later ontving ze ook het IJzeren Kruis 1e Klasse. Ondanks haar verwondingen hervatte ze na vijf maanden in het ziekenhuis haar vliegactiviteiten weer.

Hanna Reitsch opperde Operatie Selbstopfer

Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog ontstonden plannen om de V1 om te bouwen tot een bemande bom. Het idee ontstond tijdens een lunch die Reitsch had met vrienden in Berlijn. Toen het gesprek overging op een discussie over hoe Duitsland gered kon worden van wat werd gezien als een onvermijdelijke nederlaag, stelde de groep voor om luchtaanvallen uit te voeren op strategische geallieerde doelen, uitgevoerd door piloten die bereid waren zichzelf op te offeren. Het concept kwam bekend te staan als Operatie Selbstopfer.

Eind 1943 kreeg Reitsch de kans om Operatie Selbstopfer rechtstreeks met Hitler te bespreken tijdens een ceremonie in Berchtesgaden, waar ze het IJzeren Kruis 1e Klasse ontving. Na aandringen kreeg ze uiteindelijk de aarzelende toestemming van Hitler om door te gaan met experimenteel werk, op voorwaarde dat de details hem bespaard bleven. Het project werd toegewezen aan generaal Günther Korten, maar ondanks ongeveer zeventig vrijwillige piloten voor de zogenaamde ‘zelfmoordbommen’, werd Reitsch’s haar plan nooit uitgevoerd.

Hanna Reitsch was een van de laatste personen die Adolf Hitler levend zag

In de laatste dagen van de oorlog ontsloeg Hitler Hermann Göring als hoofd van de Luftwaffe en kolonel-generaal Robert Ritter von Greim, met wie Reitsch inmiddels een romantische relatie had, werd door Hitler gevraagd om Göring te vervangen. Op 25 april 1945 vroeg Von Greim aan Reitsch of ze mee wilde vliegen naar Berlijn om Adolf Hitler te ontmoeten. Tijdens hun vlucht over het al omsingelde Berlijn werd hun vliegtuig op 26 april onder vuur genomen door Sovjet-luchtafweergeschut, waarbij Von Greim gewond raakte aan zijn voet en flauwviel. Reitsch nam de controle van het vliegtuig over en landde in Tiergarten, midden in Berlijn. Tijdens hun verblijf in de Führerbunker werd Von Greim door Hitler persoonlijk benoemd tot opperbevelhebber van de Luftwaffe.

Op bevel van Hitler kregen ze enkele dagen later de opdracht om Berlijn te ontvluchten. Dit gebeurde tijdens de laatste dagen van de Russische aanval op de stad in de nacht van 28 op 29 april. Von Greim en Reitsch slaagden erin te ontsnappen met het laatste gevechtsvliegtuig dat beschikbaar was in de buurt van de bunker. Zodoende was Reitsch een van de laatste personen die Adolf Hitler levend zag.

Hanna Reitsch in krijgsgevangenschap

Op de ochtend van 9 mei bracht Reitsch Von Greim naar een ziekenhuis in Kitzbühel. Diezelfde middag werd ze door de Amerikanen gearresteerd op basis van informatie van een Britse officier. Na twee dagen van ondervraging door Amerikaanse militaire inlichtingenofficieren, waarbij haar werd gevraagd naar het bevel van Hitler om de Führerbunker op 29 april 1945 te verlaten, verklaarde ze: “Het was de zwartste dag waarop we niet aan de zijde van onze Führer konden sterven.” Na een langdurige ondervraging werd Reitsch vrijgesproken van schuld aan oorlogsmisdaden en na vijftien maanden gevangenschap werd ze vrijgelaten.

Hanna Reitsch na de Tweede Wereldoorlog

Na haar vrijlating, vestigde Reitsch zich in Frankfurt en mocht ze voor een lange tijd haar passie niet uitvoeren. Het was na de oorlog voor Duitse burgers namelijk verboden om met gemotoriseerde- en zweefvliegtuigen te vliegen, maar binnen enkele jaren werd zweefvliegen weer toegestaan, wat ze hervatte. Ze werd zweefvlieginstructrice en begon les te geven in Europa. Ze behaalde nog steeds vele records en werd zelfs in 1961 uitgenodigd door de Amerikaanse president John F. Kennedy als gast in het Witte Huis in Washington DC.

Na de oorlog zou ze nog steeds met trots haar onderscheidingen gedragen hebben en schreef ze enigszins defensieve memoires. Uit een interview in de jaren zeventig verklaarde ze: “Ik schaam me er niet voor om te zeggen dat ik in het nationaalsocialisme geloofde. Ik draag nog steeds het IJzeren Kruis met diamanten die Hitler mij gaf.” Hanna Reitsch overleed uiteindelijk op 24 augustus 1979 in Frankfurt.