Historische herkomst van ‘je moet de huid niet verkopen voordat de beer geschoten is’
Als iemand op de feiten vooruit loopt, of dat dreigt te doen, wordt er wel eens gezegd dat je de huid niet moet verkopen, voordat de beer geschoten is.’ Vaak wordt het gezegde gebruikt als het gaat om beloftes die niet nagekomen kunnen worden. Maar waar komt het vandaan?
De betekenis is redelijk vanzelfsprekend: het is onverstandig om iets te beloven dat moeilijk na te komen is. De herkomst van het gezegde ligt dan ook hoogstwaarschijnlijk in een fabel uit de vijftiende eeuw die precies zo’n verhaal vertelt. Die fabel kwam op veel plekken in Europa voor, want er bestaan meerdere varianten op het verhaal, die allemaal in ongeveer de tweede helft van de vijftiende eeuw zijn gepubliceerd. De meest bekende variant is De Coriario emente pellem ursi a venatore nondum capti (Over een leerlooier die van jagers een vel kocht van een beer die nog niet geschoten was), gepubliceerd door Laurentius Abstemius in 1495.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Volgens het verhaal zou een leerlooier een berenhuid van een jager gekocht hebben. Echter, de jager moest de beer nog wel schieten. De leerlooier volgde de jager het bos in, op weg naar het hol van de beer en keek van een afstandje toe hoe de jager de beer zou verschalken. Het liep echter anders. De beer ontweek het schot van de jager. Om te voorkomen dat hij nu het slachtoffer zou worden van een aanval, hield de jager zich dood, beren zijn geen aaseters. Van een afstand kon de leerlooier alleen toekijken hoe de beer desondanks toch naar de jager toeging, even leek te snuffelen aan het hoofd van de jager en daarna vertrok. Toen de kust veilig was, vroeg de leerlooier aan de jager wat er gebeurde toen de beer aan zijn hoofd snuffelde, waarop de jager verklaarde dat de beer zachtjes in zijn oor fluisterde dat hij nooit meer een huid mocht verkopen, voordat de beer gedood was.
Spreekwoorden – hoe zit het ook alweer?
Wij maken deze rubriek in samenwerking met Van Dale. De meeste informatie halen we uit het Van Dale Spreekwoordenboek, samengesteld door Dikke Van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon. Daarin staan alle gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden vind én hun geschiedenis, in woord en beeld.
Het verhaal en het daaruit voortkomende gezegde moeten bekend geweest zijn, want naar verluidt zou het verhaal zelfs zijn aangehaald in de onderhandelingen tussen de Franse koning Lodewijk XI en keizer Frederik III van het Heilig Roomse Rijk toen zij in 1475 Bourgondië wilden verdelen. Het gezegde bestaat niet verwonderlijk, ook in het Duits en Frans: Man soll das Fell des Bären nicht verteilen bevor er erlegt ist en il ne faut pas vendre le peau l’ours avant l’avoir tué.
