Slag in de Koraalzee

Tussen 4 mei en 8 mei 1942 vond de Slag in de Koraalzee plaats. Dit was de eerste zeeslag in de geschiedenis waarin vliegdekschepen elkaar aanvielen, en tevens de eerste zeeslag waarbij geen van de schepen de vijandelijke schepen konden zien. Met de Slag in de Koraalzee werd de Japanse opmars in de Grote Oceaan voor het eerst een halt toegeroepen.

Invasie van Port Moresby en Tulagi

Na de Japanse verrassingsaanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 waren de Amerikanen zwaar aangeslagen. In de eerste maanden van 1942 had Japan Brits Maleisië, Nederlands Oost-Indië, Singapore, Wake Island, New Britain, de Gilbert Islands, Guam, de Filippijnen en het noordelijke gedeelte van Nieuw-Guinea bezet. Het in bezit krijgen van grondstoffen (vooral olie) en het bezetten van strategisch belangrijke punten waren de belangrijkste redenen voor deze Japanse veroveringen.

Voor het Japanse Keizerrijk was dit het hoogtepunt van haar macht tijdens de Tweede Wereldoorlog, terwijl de geallieerden zich probeerden te herpakken na een serie nederlagen. Om haar recente veroveringen te kunnen beschermen en om Australië te isoleren, besloot Japan een invasie van Port Moresby in Nieuw-Guinea en van Tulagi in het zuidoosten van de Solomon Islands op te zetten.

Japanse invasiemacht arriveert bij Tulagi

Voorafgaand aan de Slag bij Midway, één van de belangrijkste zeeslagen van de gehele Tweede Wereldoorlog, vond nog een andere cruciale zeeslag plaats: de Slag in de Koraalzee. Drie Japanse vliegdekschepen, de Zuikaku, de Shokaku en de Shoho, werden samen met zes zware kruisers, drie lichte kruisers en vijftien torpedobootjagers tijdelijk vanuit de invasiemacht voor Midway overgeheveld naar de nieuwe invasiemacht voor Port Moresby en Tulagi, om dekking te geven aan de transportschepen. Op 3 mei 1942 arriveerde de invasiemacht bij het onverdedigde eiland Tulagi, dat snel werd ingenomen.

Amerikaanse inlichtingendiensten ontcijferen Japanse radiocommunicatie

Wat de Japanners echter niet wisten, was dat de geallieerden op de hoogte waren van de Japanse invasieplannen. Tegen het einde van april 1942 konden de Amerikaanse inlichtingendiensten, geholpen door Britse en Nederlandse cryptologen, ongeveer 85% ontcijferen van één van de codes die de Japanse marine gebruikte in haar radiocommunicatie. Op basis van onderschepte Japanse berichten besloten de Amerikanen om alle vier de vliegdekschepen en hun escortes in de Grote Oceaan naar de Koraalzee te zenden.

Twee van de Amerikaanse vliegdekschepen, die net teruggekeerd waren van de Doolittle Raid, waren echter nog te ver weg om een rol te kunnen spelen in de Slag in de Koraalzee. In totaal beschikte de Amerikaanse marine, bijgestaan door de Australische marine, over twee vliegdekschepen, negen kruisers en dertien torpedobootjagers om de Japanse invasiemacht een halt toe te roepen.

Japanse strijdmacht wordt verrast

Op 4 mei 1942 arriveerde het Amerikaanse vliegdekschip USS Yorktown bij Tulagi en lanceerde zij drie luchtaanvallen op het door de Japanners bezette eiland. De Japanse strijdmacht werd volledig verrast en leed aanzienlijke verliezen. Een torpedobootjager en drie mijnenvegers werden tot zinken gebracht terwijl vier andere schepen werden beschadigd. Door de luchtaanvallen was de Japanse vloot nu echter wel op de hoogte van de aanwezigheid van de Amerikaanse vliegdekschepen. Een confrontatie zou dan ook niet lang meer uitblijven.

De Shoho wordt tot zinken gebracht

Op 6 en 7 mei 1942 waren zowel de Amerikaans-Australische vloot als de Japanse vloot in tweeën opgesplitst. Eén van de twee Japanse vloten trok richting Port Moresby om deze stad in te nemen, terwijl één van de twee Amerikaanse vloten eropuit gestuurd werd om de Japanners te onderscheppen. Op 7 mei werden de Amerikanen het eerst aangevallen, waarbij twee schepen verloren gingen. Later die dag werd de Japanse invasievloot, waar het Japanse vliegdekschip Shoho deel van uitmaakte, gespot en aangevallen. De Shoho werd hierbij tot zinken gebracht.

Amerikaanse en Japanse hoofdvloten treffen elkaar

Een dag later troffen de Amerikaanse en Japanse hoofdvloten elkaar. Beide strijdmachten lanceerden een luchtaanval op de vliegdekschepen van de andere partij. De twee golven vliegtuigen passeerden elkaar ongemerkt. Hoewel de Japanse Zuikaku niet gevonden werd, werd de Shokaku door drie bommen geraakt en uitgeschakeld. Ze zonk echter niet.

De Amerikanen hadden minder geluk; zowel de USS Yorktown als de USS Lexington werden door bommen geraakt. De Yorktown kwam er echter beter vanaf; de Lexington werd ook nog getorpedeerd, waarna de aan boord opgeslagen vliegtuigbrandstof ontplofte en het schip in brand vloog. Het schip moest verlaten worden, en om te voorkomen dat Japan de Lexington buit zou maken, besloot de Amerikaanse marine om het vliegdekschip te laten zinken.

Op 5 maart 2018 maakte de Amerikaanse miljardair Paul Allen bekend dat hij het wrak van de USS Lexington terug had gevonden, zo’n 800 kilometer van de kust van Australië.

Tactisch verlies, strategische overwinning

Hoewel de Slag in de Koraalzee tactisch gezien een Japanse overwinning betekende, was het toch een strategische overwinning voor de geallieerden. De Japanse invasie van Port Moresby werd verhinderd, wat de geallieerden een flinke morele opsteker gaf; voor het eerst was een Japanse invasiemacht een halt toegeroepen. Het werd duidelijk dat de Japanners wel degelijk verslagen konden worden.

Met het verlies van een groot Amerikaans vliegdekschip tegenover het verlies van een klein Japans vliegdekschip, boekten de Japanners een marginale overwinning. Maar zowel de Shokaku als de Zuikaku waren zodanig beschadigd dat geen van beide in staat waren om een maand later deel te nemen aan de cruciale Slag bij Midway. Hierdoor kon Japan in de Slag bij Midway slechts vier van de geplande zes vliegdekschepen inzetten, tegenover drie Amerikaanse vliegdekschepen. Ook had Japan bij de Slag in de Koraalzee veel van haar meest ervaren en getrainde piloten verloren. Dit verlies maakte Japan gedurende de rest van de oorlog niet meer goed. De Slag in de Koraalzee betekende zodoende het begin van het einde voor het Japanse Keizerrijk.