Abraham Lincoln 16e president Verenigde Staten

16. Abraham Lincoln (1861-1865)

Abraham Lincoln was een geestig en humaan man met disproportioneel lange armen en benen, die de kunst van het redeneren tot in de puntjes beheerste. Vlak voor zijn inauguratie in 1861 was de lang verwachte afschaffing van de zuidelijke staten echter een feit en de Amerikaanse Burgeroorlog op komst. Een zware taak lag op de schouders van deze 16e president van de Verenigde Staten.

Abraham Lincoln werd op 12 februari 1809 geboren in Hodgeville, Kentucky. Zijn vader Thomas was timmerman en boer en zijn moeder Nancy Hanks ongeletterd. Toen Lincoln zeven jaar oud was verhuisde het gezin naar Indiana. Ondanks zijn matige scholing werd hij een begaafd redenaar. De eerste boeken die de jonge Lincoln las, waren The Pilgrim’s Progress van John Bunyan en de Fabels van Aesopus. Deze boeken had hij van zijn stiefmoeder Sarah Bush gekregen, die na de dood van zijn moeder met zijn vader was getouwd.

Deelstaatparlement

In 1831 verhuisde Lincoln terug naar Illinois. Hij had aanvankelijk verschillende baantjes: van landmeter en winkelbediende tot militair in het leger van Illinois. Aan deze periode hield hij de bijnaam ‘Honest Abe’ over. Een jaar na zijn verhuizing deed hij een vergeefse poging om te worden gekozen in het deelstaatparlement in Illinois. Twee jaar later lukte het hem wel om namens de Whig Party zitting te nemen in het deelstaatparlement. In deze periode studeerde hij in zijn vrije uren rechten en in 1836 werd hij advocaat. Drie jaar na het behalen van zijn bul ontmoette de inmiddels succesvolle advocaat Mary Todd, een meisje uit een zuidelijke familie. In 1842 trouwde het stel en in de daaropvolgende elf jaar kreeg het echtpaar vier kinderen.

Slavernij

In 1846 werd Lincoln gekozen in het Huis van Afgevaardigde in Washington. In deze periode woedde de Mexicaans-Amerikaanse oorlog (1846-1848) en Lincoln sprak zich uit tegen deze strijd en tegen de slavernij. Hoewel Lincoln tegen slavernij was, zag hij geen grondwettelijke mogelijkheid om dit instituut te verbieden. Dat wil niet zeggen dat hij streefde naar de onmiddellijke vrijlating van alle slaven, of dat blanken en zwarten in zijn ogen gelijk waren. Hij streefde vooral naar een oplossing van het conflict, wat met het isoleren van de zuidelijke staten volgens Lincoln bereikt zou kunnen worden.

Senaat

In 1858 was Lincoln vervolgens kandidaat van de Republikeinse Partij om senator van Illinois te worden. Tijdens deze campagne stond hij lijnrecht tegenover de Democraat Stephen Douglas. Lincoln beweerde dat de Verenigde Staten niet konden voortbestaan als de ene helft slavernij toestond terwijl het in de andere helft verboden was. Lincoln zou de verkiezing uiteindelijk verliezen van Douglas, die een groot voorstander was van slavernij. In 1860 waren de spanningen tussen de noordelijke en de zuidelijke staten over de kwestie inmiddels hoog opgelopen. Bij de presidentsverkiezingen van dat jaar was Lincoln de kandidaat voor de republikeinen, en Douglas de kandidaat van de democraten. Lincoln won de verkiezingen uiteindelijk met veertig procent.

President Lincoln

Bijna al zijn stemmen kwamen uit het noorden en westen van de Verenigde Staten, terwijl bijna niemand in het zuiden van het land op hem had gestemd. Op 20 december 1860 kondigde South Carolina aan zich als eerste staat af te willen scheiden van de Unie. Uiteindelijk scheidden elf staten zich af en vormden zij de Geconfedereerde Staten van Amerika (The Confederation). Ze stelden een grondwet op die slavernij garandeerde en kozen Jefferson Davis tot hun president. Lincoln trad aan in maart 1861. In zijn inaugurele reden verklaarde hij dat de Unie grondwettelijk niet ontbonden kon worden. Hij liet weten dat hij de slavernij in het zuiden niet in de weg zou staan. Desondanks had hij de eed gezworen de unie te ‘behouden, beschermen en te verdedigen’ en was hij vastbesloten zich hieraan te houden. Het behoud van de Unie stond voor hem op de eerste plaats.

Amerikaanse Burgeroorlog

Dat bleek ijdele hoop toen op 12 april 1861 de eerste schoten aan de kant van het zuiden werden gelost bij Fort Sumter, een fort voor de kust van South Carolina. Lincoln koos er bewust voor niet zelf het startschot van de oorlog te geven, en met de gebeurtenis van 12 april had het zuiden dit op hun beurt gedaan. Op 13 april riep Lincoln vervolgens 75.000 soldaten op voor dienst. De Burgeroorlog was een feit. Aanvankelijk verliep de oorlog ongunstig voor de Unie. Terwijl het land in grote nood verkeerde, voltrok zich bovendien een tragedie in het persoonlijke leven van de president. Op 5 februari 1862 gaven Lincoln en zijn vrouw een groot feest in het Witte Huis. Hun twaalfjarige zoontje Willy was op dat moment echter erg ziek. Beide ouders slopen tijdens de festiviteiten dan ook om de beurt naar zijn slaapkamer om hem bij te staan. In de weken die volgden, verslechterde zijn situatie. Op 20 februari 1862 overleed de jongen uiteindelijk aan Tyfus. Mary Todd Lincoln werd nooit meer de oude, en kreeg hallucinaties en hysterische aanvallen.

Emancipatie van slaven

Aanvankelijk was Lincoln dus van mening dat het behoud van de Unie het belangrijkste motief van de oorlog was. Eind 1862 begon hij deze koers echter aan te passen. Op 1 januari 1863 volgde de emancipatieverklaring, waarmee de slaven vrij werden. Deze verklaring gold slechts voor de staten die zich hadden afgescheiden, niet voor staten die in de Unie waren gebleven. Hierdoor werd het zuiden geïsoleerd van de rest van de wereld. In 1864 werd Lincoln voor de tweede keer tot president gekozen. Uiteindelijk wist het noordelijke leger de Geconfedereerden te verslaan, die op 9 april 1865 de overgave tekenden. Na deze overwinning werden de Verenigde Staten weer samengevoegd en werd slavernij voorgoed afgeschaft.

Aanslag

Vijf dagen na de overgave bezocht de president samen met zijn vrouw een toneelvoorstelling. De president genoot van de voorstelling, maar aan het einde van het derde bedrijf klonken er plotseling schoten in de zaal. Lincoln was in zijn eigen loge neergeschoten door John Wilkes Booth, een fanatieke aanhanger van de Geconfedereerde Staten. Er werd geprobeerde de president, die buiten bewustzijn was, te redden, maar tevergeefs. De volgende ochtend, op 15 april 1865, stierf Abraham Lincoln. Negen dagen later werd de dader in het noorden van Virginia neergeschoten.

Schok

Zijn dood schokte veel mensen in de Verenigde Staten en een speciale rouwtrein bracht Lincoln van Washington, via New York, Detroit, Buffalo en Chicago naar Springfield. Er wordt geschat dat ongeveer zeven miljoen mensen de rouwplechtigheden hebben bijgewoond. Abraham Lincoln werd in 1865 begraven in Springfield, Illinois.

Dit artikel verscheen tevens op de weblog WarRoom, onderdeel van DeJaap met nieuws, achtergronden, verdieping, duiding en opinie rond de Amerikaanse politiek.