6 mei 1955 - West-Duitsland wordt lid van de NAVO

Op 6 mei 1955 werd West-Duitsland na veel discussie toegelaten tot de Noord-Atlantische Vredesorganisatie (NAVO). De NAVO werd na de Tweede Wereldoorlog opgezet om de vrede op het Europese continent te waarborgen en politieke integratie binnen verschillende Europese overheden te bevorderen. Duitsland is in de 21e eeuw een van de grotere Europese leden van de NAVO.

Ontstaan NAVO

Toen de Tweede Wereldoorlog ten einde was bleef Europa verwoest en economisch sterk verzwakt achter. De toenemende armoede creëerde een voedingsbodem voor het opkomend communisme en daarnaast was Europa tegen 1948 verdeeld geraakt door het IJzeren Gordijn. Als antwoord op het groeiende communisme ondertekenden twaalf westerse landen op 4 april 1949 het Noord-Atlantische Verdrag. Dit was een militair verdrag waarin werd afgesproken dat de deelnemende landen samen zouden werken wanneer één van hen militair bedreigd werd. De organisatie die uit dit verdrag voortvloeide werd de NAVO genoemd.

Toetreding West-Duitsland

De toetreding van West-Duitsland tot de NAVO ging niet zonder slag of stoot. Het idee van een wederom militair sterk Duitsland stuitte tegen de borst van de West-Europese landen, maar zij wisten ook dat de militaire capaciteit van Duitsland een grote toevoeging voor de NAVO zou betekenen. Nadat de voorwaarden aan de deelname van West-Duitsland in de NAVO waren vastgesteld tijdens de Conferentie van Londen (1954) mochten zij op 6 mei 1955 officieel toetreden.

Overige lidstaten

Voor de toetreding van West-Duitsland hadden Turkije en Griekenland zich al in 1952 bij de NAVO gevoegd. In 1982 kwam Spanje erbij en na de Koude Oorlog werd de NAVO uitgebreid in 1999 en 2004 doordat elf landen uit het voormalig Oostblok lid werden. Op 1 april 2009 sloten Kroatië en Albanië de hekken en sindsdien staat de teller op 28 lidstaten binnen de NAVO.

Taken NAVO

Met het einde van de Koude Oorlog werd er opnieuw nagedacht over het belang van de NAVO en werden bij de top in Praag (2002) en de top in Istanbul (2004) nieuwe afspraken gemaakt. De NAVO zou zich voortaan ook bezig gaan houden met de strijd tegen het terrorisme en anarchisme. De vrees voor opkomend nationalisme na de eenwording van Duitsland had in eerste instantie doen twijfelen aan het voortbestaan van de NAVO bij de overige lidstaten, maar zorgde daarna juist voor een versterking binnen de NAVO. Ook door het conflict in Joegoslavië in begin jaren negentig groeide het besef dat instabiliteit binnen Europa gevaarlijke consequenties kon hebben. Wederom werd duidelijk hoe belangrijk de internationale organisatie was, wanneer het ging om het gezamenlijk aanpakken van issues zoals nationalisme en democratisering.

Kernwaarden NAVO

Binnen de NAVO-statuten is het artikel 5 die het beste de kerntaak van de NAVO omschrijft. Door ondertekening van dit artikel geven de lidstaten aan dat een aanval op één of meer Europese landen of op Noord-Amerika zal worden gezien als een aanval op alle NAVO-lidstaten. Als reactie zullen allen vanuit hun collectieve loyaliteit de aangevallen lidstaat hulp aan bieden. Onder deze hulp worden ook militaire maatregelen opgevat. Dit beloven zij om zo de veiligheid van de Noord-Atlantische regio te herstellen en te waarborgen.

Aanslag 9/11

De eerste keer dat artikel 5 van de NAVO in werking trad was na de aanslagen op het World Trade Center in New York op 11 september 2001. Voor het eerst sinds de oprichting was de dreiging van de samenwerking niet afdoende en was het tijd om de daad bij het woord te voegen. De dreiging bleek uit Afghanistan te komen en gepleegd te zijn door de terroristische organisatie Al-Quaida onder leiding van Osama Bin Laden. Als gevolg werden troepen uit verschillende NAVO-landen uitgezonden om de Amerikanen in Afghanistan bij te staan tijdens ‘the war on terrorism’.

Debat over gedeelde verantwoordelijkheid

De missies naar Afghanistan zorgden voor vele discussies over de mate waarin de lidstaten elkaar in een conflict zouden steunen. Snel werd duidelijk dat niet alle landen over dezelfde militaire capaciteit beschikten om een evenredig steentje bij te dragen. Ook tijdens de chaotisch verlopen terugtrekking en evacuatie uit Afghanistan in 2021 waren er soortgelijke discussies, waarbij veel NAVO-leden vonden dat de Verenigde Staten te eenzijdig beslissingen nam en handelde. Veel landen voldoen ook niet aan de minimale eis dat deelnemende landen 2% van hun BBP aan defensie besteden. Die eis is gesteld door de lidstaten van de NAVO zelf. Duitsland scoorde bij een inventarisatie in 2018 als een van de slechtste landen, maar is in recente jaren meer gaan uitgeven aan defensie. Ook de Nederlandse investeringen voldoen overigens niet aan de NAVO-norm.