Aanschaf straaljager: van Gloster Meteor tot JSF
“Voor de zomer was er een meerderheid van de Kamer voor de aanschaf van een tweede testtoestel van de JSF. Er is geen reden om daar vanaf te wijken”, aldus staatssecretaris Knapen van Ontwikkelingssamenwerking. De Nederlandse Luchtmacht schafte na de Tweede Wereldoorlog zijn eerste straaljager aan: de Gloster Meteor.
De Gloster Meteor was de eerste operationele Britse straaljager, die in 1943 zijn testvlucht maakte. Toen het vliegtuig goed beviel, werd het eerste vliegtuig op 27 juli 1944 bij de Royal Air Force (RAF) ingezet. Na de oorlog kon de Nederlandse regering niet achterblijven en werden er nieuwe toestellen geïntroduceerd.
Eerste Meteors
Met het oprukkende ‘Rode Gevaar’ en in een tijd van de Politionele Acties in Indonesië, werd aan de luchtmacht een groot belang gehecht. Zodoende kreeg de luchtmacht in 1948 een eigen vlag. Ondanks de hoge kosten van wederopbouw en 'politionele acties' werden hiervoor ook straaljagers aangeschaft. In juni 1947 bestelde Nederland de eerste vijf Meteors, naar voorbeeld van de Engelsen.
Bezwaar tegen de prijs
Omdat de RAF al tot de aanschaf van de Meteor was overgegaan, hoefde de Nederlandse Luchtmacht niet lang na te denken. De jachtvliegtuigen kostten 15.000 pond per stuk, omgerekend in die tijd ongeveer een kwart miljoen gulden per stuk. Kamerleden maakten aanvankelijk nog bezwaar tegen de prijs, omdat er ‘kale’ vliegtuigen werden geleverd en de overige onderdelen nog bijgekocht moesten worden. Maar de Vampire, die een andere mogelijkheid voor de Nederlandse Luchtmacht was geweest, kostte destijds maar liefst 22.000 pond.
De Meteor arriveert
Zodoende deed drie jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, op 27 juni 1948, de eerste Meteor zijn intrede bij de luchtmacht. Hij arriveerde op Vliegbasis Twente. De eerste Meteors werden gebruikt voor de opleiding van de jachtvliegers. Eén jaar later, in 1949, kwamen er ook acht Meteors aan in Leeuwarden. Het werd hiermee de eerste Jetbasis van Nederland. De Meteor bleef tot 1959 in gebruik bij de Nederlandse Luchtmacht. In deze periode werden op de bases Leeuwarden, Soesterberg en Twenthe zes squadrons opgericht, die allemaal werden uitgerust met 25 Meteors. De Nederlandse regering schafte in totaal 266 toestellen van dit type aan in de periode 1948 tot 1959.
JSF
De aanschaf van straaljagers ging echter niet vaak van zo'n leien dakje. De controversiele aanschaf van de 'Starfighter' van Lockheed, leidde tot het Lockheed-schandaal rondom Prins Bernhard. Rondom de eeuwwisseling werd er in Nederland druk gediscussieerd over de vervanging van de F-16. De bouw en de aanschaf van de JSF zijn al jaren omstreden. Niet alleen bleven de kosten van het project maar oplopen, het project raakte jaren achter op schema. Deze maand werd bekend dat de Amerikaanse minister van Defensie Leon Panetta meent dat het schrappen van de geplaagde JSF tot de mogelijkheden behoort om de Amerikaanse defensiebudgetten op orde te krijgen. In Nederland komen veel minder JSF's dan eerst bedacht, en pas in oktober 2019 kwamen de eerste twee toestellen aan in Nederland.
