Bloedige Zondag laat diepe sporen na bij de Russische bevolking

Op 9 januari 1905 vond een bloedbad plaats in Sint-Petersburg. Demonstranten protesteerden tegen tsaar Nicolaas II en wilden hem een petitie aanbieden voor verbetering van hun leefomstandigheden. Dit liep echter anders af. De soldaten schoten op de ongewapende demonstranten. Het bloedbad dat Bloedige Zondag wordt genoemd, was uiteindelijk de aanleiding naar de Revolutie van 1905.

Russisch-Japanse Oorlog

De Russische burgers waren ontevreden over de leefomstandigheden van de boeren en arbeiders in het land. Rusland was nog overwegend agrarisch en mensen waren naar de stad getrokken om te werken in de fabrieken. Desondanks konden de arbeiders en boeren nauwelijks rondkomen. De woonomstandigheden waren slecht en de ontevredenheid groeide. Socialistische organisaties kregen zo meer kans. Tsaar Nicolaas II kon niet omgaan met de nieuwe industrialisatie waardoor de omstandigheden dus slecht waren. Het land was erg groot en de kapitalistische ontwikkeling kwam maar traag op gang. Daarnaast leed Rusland zware nederlagen in de Russisch-Japanse Oorlog (1904-1905). Japan had een sterke legermacht en er waren veel slachtoffers te betreuren aan Russische zijde. De burgers kwamen in opstand tegen de tsaar. Ze wilden niet nog meer slachtoffers in de oorlog.

Bloedige Zondag

Op 9 januari 1905 demonstreerden 140.000 mensen onder leiding van priester Georgi Gapon met kerkvaandels en afbeeldingen van de tsaar bij het Winterpaleis. Ze wilden de tsaar hun onvrede laten zien zodat er iets aan de slechte leefomstandigheden kon worden gedaan. In de stad stuitten de demonstranten echter op de lijfwacht van Nicolaas. De tsaar zelf was de stad uit gevlucht omdat hij bang was voor rellen. Alleen de lijfwacht was achtergebleven. De demonstranten eisten de tsaar te zien en de soldaten zagen dit als een bedreiging. Ze begonnen te schieten op de menigte om ze tegen te houden. Ongeveer 130 mensen stierven daarbij en honderd anderen waren gewond. Het volk was nu pas echt boos en had het vertrouwen in de tsaar verloren. De revolutie van 1905 was begonnen.

Stakingen en demonstraties

De dagen erna kwamen steeds meer mensen staken in Sint-Petersburg. In heel het Russische rijk werden vakbonden opgericht om de stakers te helpen. De staking duurde echter erg lang en veel arbeiders hadden geen geld meer om te leven. Zij moesten weer aan het werk en de meeste stakingen werden opgeheven. Wel werd er besloten om een Raad van Arbeidersafgevaardigden op te richten. Dit was de eerste sovjet (raad). De weken daarna bleef het onrustig. In het leger bijvoorbeeld waren ongeveer 400 muiterijen. Hierdoor kon de vloot in de Russisch-Japanse oorlog nauwelijks functioneren en moest de tsaar vrede sluiten met Japan. Ook op het platteland was er onrust. De oogst was mislukt en de boeren plunderden de landhuizen van de grootgrondbezitters.

Oktobermanifest

Begin oktober 1905 werden de stakingen nog heviger en brak er een landelijke staking uit. Het hele land lag stil en de demonstranten eisten de invoering van een parlement met algemeen kiesrecht. Opgeschrikt door de revolutie ondertekende tsaar Nicolaas II op 30 oktober 1905 het Oktobermanifest waarin hij beloofde een parlement (Doema) op te richten. Alle mannelijke burgers kregen stemrecht. De burgers waren hier erg blij mee en feestten heel de nacht door. De Zwarte Honderden, een groep gesteund door het tsaristisch regime, waren wel voor de monarchie en dus minder gelukkig met de situatie. In de weken na het manifest vervolgden zij uit onvrede over het Manifest vele joden omdat zij niet christelijk waren. De tsaar keurde dat goed, niet omdat hij antisemiet was, maar omdat het een steunbetuiging was voor de monarchie.

Einde revolutie

De gevechten gingen nog een tijd door. In Moskou was nog een grote opstand waarbij arbeiders barricades opwierpen. Uiteindelijk werden hier de meeste mensen opgepakt of gedood bij gevechten met het leger. Ook de boeren werden gestraft voor de vernielingen aan de landhuizen en 40.000 mensen werden naar Siberië verbannen. De revolutie doofden uiteindelijk dus uit. De Doema had nog niet veel macht en daarom zou uiteindelijk in 1917 de grote Februarirevolutie uitbreken. De woede over het bloedbad van 1905 was nog lang niet verdwenen.