De lange geschiedenis van conflicten in Soedan

Soedan wordt sinds 2023 verscheurd door een burgeroorlog. De bloederige strijd heeft al voor meer dan tienduizend doden gezorgd. Nu zeggen experts zelfs dat er sprake is van een genocide, omdat de Arabische troepen het land willen vrijmaken van niet-Arabische volkeren. Soedan kent een lange geschiedenis van conflicten die steeds terugkeren, vooral in de westelijke regio Darfur lopen de spanningen hoog op.

Rebellenorganisaties

Soedan herbergt veel verschillende stammen met verschillende achtergronden en gewoonten. In 1962 brak er in Soedan een burgeroorlog uit tussen de regering van het land en niet islamitische stammen in het zuiden. Pas in 2002 kwam deze oorlog ten einde en werd er een vredesakkoord gesloten. In dit vredesakkoord werd ook vastgelegd hoe de inkomsten van de aardolie-verkoop verdeeld werden. De overeenkomst zorgde al snel voor onrust. De Afrikaanse boeren in de Soedanese regio Darfur vonden dat ze op sociaaleconomisch gebied werden achtergesteld door de regering en dat de Arabische stammen in het land werden voorgetrokken. De Afrikanen verenigden zich in de rebellenorganisaties Justice and Equality Movement (JEM) en Sudan Liberation Army (SLA).

Etnische zuiveringen

In 2003 vielen de SLA en JEM het regeringsleger aan. De Soedanese regering zette de zwaarbewapende militie Janjaweed in om op te treden tegen de opstandelingen. Een jaar later raakten de twee kampen regelmatig slaags met elkaar. De Janjaweed was echter veel sterker en beter bewapend dan de rebellenorganisatie. De Janjaweed trad hard op en startte etnische zuiveringen onder de bevolking van Darfur. De Afrikaanse boeren werden in groten getale afgeslacht, dorpen werden geplunderd en vrouwen verkracht. Duizenden mensen kwamen om het leven en meer dan twee miljoen mensen ontvluchtten het rampgebied, waarvan een groot deel naar het buurland Tsjaad trok.

Geweld ondanks vredesakkoord

Drie jaar later ondertekenden de Soedanese regering en een deel van de rebellen een vredesakkoord om het conflict tot een einde te brengen. Kort daarna startte ook de VN-vredesmissie United Nations African Mission in Darfur waarbij de VN en de Afrikaanse Unie mensen naar het gebied stuurden om de vrede te bewaren. In de praktijk kwam er echter niks terecht van de vrede. De soldaten van de Afrikaanse Unie hadden niet genoeg middelen, manschappen en macht om de vrede te bewerkstelligen en de burgerbevolking te beschermen.

Het geweld in Darfur hield aan en in mei 2011 werd er een nieuwe poging ondernomen om de situatie te verbeteren. Opnieuw werd er een vredesakkoord gesloten tussen de rebellen en de Soedanese regering, ook de Afrikaanse Unie en de Arabische Liga sloten zich erbij aan. Ook dit akkoord heeft tot op heden nog niet voor een definitieve vrede kunnen zorgen in Darfur. De gevechten laaiden regelmatig weer op, soms met extreem geweld.

Onrust en staatsgrepen

De jaren daarna leek het relatief rustig, maar in 2018 kreeg het conflict een nieuwe dimensie. De altijd al wankelende economie leek in te storten. De voedselprijzen stegen en in veel steden trokken mensen de straten op om te protesteren tegen de te hoge prijzen en vooral voor het aftreden van president Bashir, die al dertig jaar de formele macht in handen had. Hoewel hij de noodtoestand uitriep, verloor hij nu de steun van het leger en werd door het Volksleger opgepakt.

De staatsgreep bracht echter geen rust, aangezien geen van Bashirs opvolgers op brede steun kon rekenen. Er vonden er meerdere staatsgrepen plaats, die steevast tot grote protesten en geweld leidden. Uiteindelijk werden twee generaals de bovenliggende partijen: Abdel Fattah al-Burhan en Hemedti. Zij pleegden een in 2021 een staatsgreep waarbij Al Burhan president werd en Hemedti zijn vice president. Echter, de twee waren ook rivalen van elkaar, beiden wilden zoveel mogelijk invloed voor 'hun' milities en legeronderdelen.

Burgeroorlog en genocide

De spanning liep in 2023 zo hoog op dat er een burgeroorlog uitbrak tussen de Arabische paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) en het staatsleger. De Arabische RSF wil Soedan vrijmaken van niet-Arabische volkeren. Deze strijd leidde al tot zeker tienduizenden doden, bijna dertien miljoen ontheemden en honderdduizenden burgers die kampen met voedseltekorten. Ook wordt verkrachting al langer systematisch als wapen gebruikt. Experts en hulporganisaties spraken al eerder de grootste humanitaire ramp ter wereld en nu zelfs van een genocide.

In november 2025 heeft de RSF de stad El-Fasher veroverd, waar veel niet-Arabische mensen naartoe zijn gevlucht. In de stad zijn al zeker tweeduizend mensen vermoord. Satellietbeelden laten zien dat het zand rood kleurt van het bloed en mensen aan bomen hangen. Miljoenen mensen zijn op de vlucht voor oorlog en geweld.