De Amerikaanse verkiezingen die door een rechter werden beslist

Tijdens de presidentiële verkiezingen van 2000 tussen Al Gore en George W. Bush moest het Amerikaanse hooggerechtshof er aan te pas komen om de verkiezingsuitslag te bepalen. Waarom gebeurde dit?

Gelijkspel

De overwinning van Bush in 2000, werd behaald met de kleinste meerderheid van de stemmen ooit in de Amerikaanse geschiedenis. Het was daarom ook een van de meest controversiële verkiezingen die ooit had plaatsgevonden. Gore en Bush waren beide populaire kandidaten en tijdens het tellen van de stemmen kwam er op geen duidelijke winnaar naar voren. Het was een zenuwslopende race; de ene minuut stond Bush voor en de andere minuut Gore. Geen van hen kon uiteindelijk de benodigde meerderheid van 270 kiesmannen in het kiescollege behalen, zonder de belangrijkste swingstate van dat jaar: Florida. Gore stond op 255 kiesmannen en Bush op 246. Een overwinning in Florida, met 22 kiesmannen, was dus voor allebei genoeg voor een overwinning.

Automatische hertelling

Geen van beide zou de staat winnen op 3 november, de dag van de verkiezingen. Bush’ voorsprong met 1.784 stemmen op de 6 miljoen, was te klein om hem als winnaar uit te roepen. Aangezien de marge kleiner was dan 0,5%, werd er automatisch een hertelling ingevoerd. Deze hertelling werd niet handmatig gedaan, maar met telmachines.

Opeens kwamen er tientallen meldingen van ongeregeldheden bij de stembureaus in Florida aan het licht: stemlokalen met te weinig medewerkers, mensen die het stemlokaal niet konden vinden en van het kastje naar de muur werden gestuurd, roadblocks van de politie die mensen ervan weerhielden om te stemmen. Het waren geruchten, maar het was duidelijk dat de uitslag mogelijk niet de juiste was.

Butterfly Ballots

Het stemproces in Florida was niet uniform verlopen. Op verschillende plekken werden verschillende stemmethodes gebruikt. Sommige counties gebruikten voor het eerst stemcomputers, terwijl andere counties het nog op de ouderwetse manier met een rood potlood deden. De stemcomputers gebruikten speciale ponskaarten waarbij een cirkeltje naast de naam van de persoon op wie je wilde stemmen doorgeknipt werd, zodat ze door de stemcomputers geteld konden worden. Er waren veel klachten over de ponskaarten van de Palm Beach County, de zogenaamde butterfly ballots. Het design van deze kaarten was zo onduidelijk, dat veel mensen waarschijnlijk op de verkeerde persoon hebben gestemd.

Op 9 november was de automatische hertelling voltooid. Bush’ voorsprong was van 1.784 stemmen geslonken naar slechts 327. Wie weet wat de uitslag zou zijn als de stemmen handmatig herteld werden? Vanaf dat moment zette de campagne Bush alles op alles om dit tegen te houden.

Onmogelijke deadlines

Handmatig hertellen werd gedaan in vier cruciale counties. Staatssecretaris van Florida Katherine Harris gaf tot 14 november de tijd om de hertellingen te doen. Vijf dagen om tienduizenden stemmen handmatig te tellen was érg weinig, en ook dat veroorzaakte weer een stroom geruchten. Harris was een republikein en had meegewerkt aan Bush’ campagne. Gore wilde meer tijd voor de hertelling en ging daarom naar het hooggerechtshof van Florida. Dat besloot dat de deadline opgeschoven moest worden naar 26 november. Uiteindelijk zouden alsnog slechts twee van de vier counties die deadline halen. Eén county leverde de uitslag van de hertelling twee uur na de gestelde deadline in. Deze uitslag werd hierom niet meegerekend.

“Stop the count!”

In Miami-Dade County in Florida werden hertellingen gedaan op de 22ste verdieping van het Clark Centre-gebouw. Op 22 november besloot men te gaan tellen op de 19de verdieping, die meer afgesloten was van de buitenwereld. In reactie hierop verschenen er tientallen republikeinse demonstranten voor het gebouw, die de leuze “Stop the count! Stop the fraud!” riepen en het gebouw probeerden binnen te dringen. Uiteindelijk zou het tellen inderdaad stoppen. De officiële reden hiervoor was dat de deadline van 26 november nooit gehaald zou kunnen worden. Eerder die maand had men in Miami-Dade County echter nog zelfverzekerd laten weten de deadline makkelijk te kunnen halen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Undervotes

Het handmatig hertellen in de vier counties had Bush’ voorsprong nog meer doen slinken. Gore verzocht daarom het hooggerechtshof van Florida om een hertelling te verrichten op grotere schaal. Hierbij werd besloten dat zogenaamde undervotes meegerekend moesten worden. Een undervote is een stembiljet dat op een verkeerde manier is ingevuld en daarom als ongeldig verklaard wordt. Een duidelijk voorbeeld van zo’n ongeldig stembiljet, is een biljet waarop een stem voor zowel Bush als Gore uitgebracht is. Minder duidelijk zijn voorbeelden zoals een stembiljet met het cirkeltje naast George W. Bush ingevuld, maar met pen ernaast ‘Al Gore’ geschreven, of ponskaarten waarbij een cirkeltje niet goed doorgeknipt is. Daarom werd bepaald dat bij 61.000 van deze undervotes, onderzocht moest worden worden wat de werkelijke intentie was van de persoon die de stem had uitgebracht.  

Uitspraak van het federale hooggerechtshof

Bush en zijn team lieten het hier niet bij zitten en besloten zich te richten tot het federale hooggerechtshof. Hier werd met vijf tegen vier stemmen bepaald dat het stemmen inderdaad moest stoppen. De uitspraak werd gedaan aan de hand van de Equal Protection clausule in het veertiende amendement van de Amerikaanse grondwet. Deze clausule legt vast dat alle burgers hetzelfde behandeld moeten worden onder de Amerikaanse wet. Het hertellen van alleen bepaalde stemmen, zoals dat met het herevalueren van undervotes gebeurde, werd als overtreding van deze clausule gezien. Dit werd besloten op 12 december 2000, waarna Gore zich gewonnen gaf. Bush werd 37 dagen na de verkiezingen eindelijk uitgeroepen worden tot de nieuwe president van de Verenigde Staten. In reactie hierop braken grootschalige protesten los. Demonstranten eisten dat de hertellingen door zouden gaan, maar dit zou uiteindelijk tot niets leiden.  

Bush v. Gore als precedent voor Trumps aanklacht?

President Trump heeft tijdens en na de verkiezingen van 2020 in verschillende staten een aanklacht ingediend. In de belangrijke swingstate Pennsylvania, waar Joe Biden met een kleine marge van 0,7% van de stemmen als winnaar gezien wordt, berust de aanklacht van Trump zich op de uitspraak van 2000. In Pennsylvania is er namelijk aan ballot curing gedaan. Dit is een proces waarbij contact wordt opgenomen met stemgerechtigden, als hun stembiljet ongeldig is verklaard. Het gaat hierbij dan meestal om een ontbrekende handtekening. Naar aanleiding van dit contact kan een ongeldig verklaard stembiljet alsnog meegerekend worden. Trump beargumenteert op basis van de Equal Protection clausule dat ballot curing in strijd is met de grondwet.

De meeste experts denken dat Trumps rechtszaken de uitslag van de verkiezing niet zullen veranderen. De marge waarmee Biden gewonnen heeft, is simpelweg te groot en er is te weinig bewijs voor grootschalige fraude. Zelfs al zou Trump in Pennsylvania gelijk krijgen, dan is dit nog geen garantie dat hij hier de meerderheid van de stemmen zal behalen. Ook betekent een winst voor Trump in Pennsylvania geen landelijke winst, daarvoor zou hij nog eens 43 extra kiesmannen moeten winnen. Dit jaar zal een beslissing van de verkiezingen door het hooggerechtshof dus hoogstwaarschijnlijk uitblijven.

Bronnen: BBC, The Conversation, Vanity Fair.