Eerste diesel motor, Deutsches Museum, München

De dieselmotor: van efficiënt en energiebesparend naar vervuilend en verboden

In het Verenigd Koninkrijk stelt Ford een inruilpremie beschikbaar voor alle diesels van acht jaar of ouder. Tussen 1 september en 31 december krijgen de eigenaren ongeveer vier tot achtduizend euro voor hun wagens. In Duitsland lanceerde Volkswagen twee weken geleden een vergelijkbaar plan. Het is goed nieuws voor bezitters van vervuilende auto’s, die op steeds minder plaatsen mogen rijden. De dieselmotor was in eerste instantie een zeer zuinige motor die aan de basis stond van verdere globalisering.

De zuinige dieselmotor van Rudolf

Rond 1885 begon de Duitse werktuigbouwkundige Rudolf Diesel te experimenteren met verschillende mechanismes voor verbrandingsmotoren. Zijn doel was het ontwikkelen van een efficiënt en energiebesparend alternatief voor de stoommachine. In 1892 verkreeg hij het patent op zijn ontwerp en twee jaar later boekte Diesel zijn eerste succes: hij liet een motor zonder ontstekingsmechanisme met behulp van gecomprimeerde luchtdruk ongeveer een minuut lopen. In 1896 werd een verbeterd model van deze eerste ‘dieselmotor’ gefabriceerd in de Maschinenfabrik Augsburg Nurnberg. Diesel’s motor werd aanvankelijk ingezet voor stationair gebruik in fabrieken, en zou pas in een latere fase worden gebruikt als aandrijving van voertuigen.

Massatransport mede mogelijk gemaakt door diesel

Vanaf de jaren 20 begonnen steeds meer treinen op diesel te lopen. In de jaren 30 man het gebruik van dieselmotoren helemaal een vlucht, vooral in Duitsland en de VS. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog vervingen 27.000 diesellocomotieven in de VS 40.000 stoomlocomotieven, zonder dat dit ten koste ging van de transportcapaciteit van het spoor. In de laatste helft van de vorige eeuw vonden nog verschillende grote verbeteringen plaats waardoor het gewicht en brandstofgebruik van de motoren omlaag ging. Al met al speelde de uitvinding van Rudolf Diesel een grote rol bij het massaal transporteren van goederen over de wereld.

Personenauto’s

De personenauto loopt van oudsher op benzine terwijl zwaardere voertuigen als vrachtwagens, tractoren en schepen diesel gebruiken. Desondanks zijn in veel Europese landen (in tegenstelling tot de VS) auto’s op diesel de afgelopen dertig jaar populair geweest, met name bij mensen die veel reizen. Hoewel diesels qua broeikasgas minder slecht zijn voor het milieu, staan hier weer andere vervuilende uitlaatgassen tegenover. Talloze Europese steden hebben de diesel al geweerd of gaan dit de komende jaren doen.