De Elfstedentocht van 1997

‘’It giet oan!’’, liet voorzitter Henk Kroes weten op 2 januari 1997. Elf jaar lang was er geen Elfstedentocht meer geweest, waardoor de Elfstedenkoorts flink was opgelopen. Het zou een bijzonder zware tocht worden, met harde wind en flinke kou. De vijftiende Elfstedentocht werd gereden op 4 januari 1997.

Elfstedenkoorts

Na de bekendmaking van Kroes stond Friesland op zijn kop. Mensen raakten massaal besmet met de Elfstedenkoorts. Er werden 25.000 telefoontjes per minuut gemaakt, alle hotelkamers in Leeuwarden waren binnen een dag bezet en toeschouwers belden willekeurige Friese nummers voor een slaapplek. NOS rukte uit met maar liefst 70 camera’s, waarmee de tocht live werd uitgezonden. Vanaf vijf uur in de morgen tot middernacht waren zij aanwezig, waarnaast er nog live vanuit de lucht werd gefilmd. Alles om de tocht der tochten in beeld te brengen. Het resulteerde uiteindelijk in een kijkersaantal van 9,2 miljoen Nederlanders, waarmee een record werd gebroken.

Zwaarste tocht na 1963

De vijftiende Elfstedentocht werd een barre tocht. Het werd zelfs de zwaarste tocht na die van ’63. De gevoelstemperatuur kon tijdens windvlagen rond -18 liggen, met een maximale middagtemperatuur van -3. Extreme kou, dus. Alsnog waren er echter zwakke plekken in het ijs. Daardoor moesten er op sommige plekken ijstransplantaties plaatsvinden; zoals in Sneek.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De route

Het was de langste Elfstendentocht ooit, met 199,6 kilometer. Een route die door de jaren heen veel heeft gevarieerd, maar principieel langs elf Friese steden rijdt. In ’97 werd er in Leeuwarden gestart, waarna Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker en Dokkum volgden. Hierna keerden de deelnemers weer terug naar Leeuwarden, waar zij nog 300 meter moesten klunen.

Stempelen in Hindeloopen

Hoewel in 1997 er inmiddels volop manieren waren om de wedstrijdschaatsers te volgen, moesten zij nog altijd met een stempelboekje langs stempelposten om te 'bewijzen' dat zij de hele route hadden geschaatst. Een regel die weliswaar door de techniek was ingehaald, maar nog wel werd gehandhaafd, zo ondervond Piet Kleine. In het donker miste een deel van de kopgroep de stempelpost in Hindeloopen. Waar een aantal schaatsers nog snel omdraaiden om wél het stempeltje te halen, schaatste Kleine door. Een dure fout, zo bleek later.

Resultaten van de Elfstedentocht

Het zou een zenuwslopende uitslag worden. Henk Angenent won de Elfstedentocht in de slotfase met een meter verschil van Erik Hulzebosch en een tijd van 6 uur en 49 minuten. Ook bij de vrouwen was de ontknoping nek-aan-nek. Klasina Seinstra wist met haar eindsprint te winnen, waarmee ze Gretha Smit achter zich liet. Seistra behaalde een tijd van 7 uur en 49 minuten. Maar er was meer commotie over de uitslag. Hoewel hij als vijfde over de finish kwam, werd Piet Kleine na lang beraad door de wedstrijdleiding gediskwalificeerd omdat hij de stempelpost in Hindeloopen had gemist. Achteraf gezien een opmerkelijke beslissing, want al snel bleek dat gemiste stempels in eerdere edities van de Elfstedentocht niet tot diskwalificatie hadden geleid. Twintig jaar na de tocht, in 2017, kreeg Kleine alsnog een stempel. Hij had de tocht der tochten immers wel volledig afgelegd.