De geschiedenis van alcohol in China

Alcohol is onlosmakelijk verbonden met de westerse cultuur en ook met culturen daarbuiten. Oude culturen zoals het oude Griekenland, de Romeinen en de Chinezen hebben een lange geschiedenis met alcohol. Hoe was hun relatie met dit verleidelijke, maar soms verraderlijke en gevaarlijke goedje? Dit keer: China.

Het prille begin van alcohol blijft gissen, maar tot nu komt de vroegste vermelding van alcoholproductie uit Noord-China. Archeologen vonden daar potten van aardewerk met restanten van rijst, honing, meidoornfruit en eventueel druiven. Het is niet duidelijk wie deze drank maakte, maar archeologen schatten dat de resten uit ongeveer 7000 tot 6600 voor Christus stammen.

China stond voor in de rij

De Chinezen waren de eerste die alcohol produceerden en distilleerden op basis van gefermenteerde gist. Eerst was dat vaak een soort wijn op basis van druiven of iets dat leek op bier, maar op den duur werd steeds vaker gekozen voor gele wijn of rijstwijn, waarschijnlijk met een alcoholgehalte van 10-15 procent. Tegen de 2e eeuw was vooral rijstwijn een populaire drank in China.

Het is niet duidelijk wie in China voor het eerst alcohol produceerde. Sommige documenten uit die tijd benoemen een zekere I Ti, maar andere documenten beweren dat het proces van alcohol produceren per ongeluk werd ontdekt, toen weggegooide rijst fermenteerde. Er bestaat ook een bekende legende over Du Kang of Tu K’ang (in de Xia Dynastie, 2100 voor Christus – 1600 voor Christus): hij zou de alcohol hebben uitgevonden. Zijn naam wordt nu nog gebruikt als naam van een bekend Chinees wijnmerk.

Op welke manier werd alcohol in het dagelijkse leven gebruikt?

Het oude China gebruikte wijn als medicijn, wat door de oude Chinese uitdrukking ‘alcohol is het beste medicijn’ duidelijk wordt. De oude Chinezen dronken het waarschijnlijk niet dagelijks, voor hen was alcohol drinken een zeldzamere gebeurtenis dan voor bijvoorbeeld de Egyptenaren. De Chinezen dronken alcohol bij een herdenkingsceremonie en bij het brengen van offers aan hun voorouders of goden. Ook werd alcohol genuttigd voor ze ten strijde trokken en voordat ze een eed aflegden.

Uit opgegraven graven uit de Shang Dynastie (1700-1100 voor Christus) blijkt dat wijnvaten een groot onderdeel van de voorwerpen vormden, zeker voor de elite, maar ook de armen werden regelmatig begraven met hun favoriete wijnkruiken. China stond en staat nog steeds bekend als een land waar alcohol een belangrijk aspect van de cultuur was en is. Ze beschouwden alcohol als de brenger van geluk en voorspoed.

Wijntechnieken

De oude Chinezen hadden verschillende methoden om wijn te maken. De meest populaire techniek hield in dat een gefermenteerd mengsel van gekookte granen in een bak water moest worden geleegd en vervolgens een paar dagen met rust gelaten moest worden. Door het fermentatieproces dat dan plaatsvond, ontstond de alcohol. Ook voegden ze vaak gekiemd graan en gestoomde rijst samen, zodat dit kon fermenteren. Ze hadden minstens 9 verschillende technieken voor het maken van wijn en er waren dan ook behoorlijk wat wijnen in omloop, waar de Chinezen gretig gebruik van maakten.

Alcohol was vaak een pijnpunt

Tegelijkertijd onderging China de verstrekkende gevolgen die alcohol kan hebben. Volgens sommige verhalen zijn dynastieën gevallen door koningen die iets te vaak naar de alcohol grepen. Tijdens de Shang Dynastie ( 1700-1100 voor Christus ) werd bijvoorbeeld veel en zwaar gedronken. Er zijn zelfs aanwijzingen dat mensen overmatig drinken de schuld gaven van de ondergang van deze dynastie, volgens Mu-Chou Poo in het boek ‘The Use and Abuse of Wine in Ancient China’ (1999).  Tijdens de Chou Dynastie, die volgde op de Shang Dynastie, was het beleid met betrekking tot alcoholgebruik dan ook veel strenger. Iedereen die betrapt werd op drinken, kon worden gearresteerd en ter dood gebracht worden. Tegelijkertijd werd alcohol nog wel in verschillende ceremonies gebruikt, dus alcohol speelde nog een (kleine) rol.

Ook andere overheden in het oude China hebben beleid gevoerd tegen overmatig alcoholgebruik als gevolg van de problemen die daardoor zijn ontstaan. De heerser Yu (2205-2198 voor Christus) stelde bijvoorbeeld in dat er belasting over alcohol moest worden betaald en in de Han Dynastie (220-206 voor Christus) werden verschillende wetten ingevoerd om de alcoholconsumptie in toom te houden.

BRONNEN:

• China: alcohol today
• Eykhoff: WINE in CHINA
• Stanford University: Alcohol, rituals and spiritual world in ancient China and beyond: An interdisciplinary perspective
• JSTOR Daily: Drinking Wine in Ancient China