De geschiedenis van het huwelijk

Het huwelijk en hoe we daar precies over denken is in de loop van de geschiedenis nogal eens veranderd. Trouwen is niet altijd eenvoudig geweest, zoveel is duidelijk. Waar in de Middeleeuwen geheime huwelijken gesloten werden, kwam het in de 20ste eeuw voor dat jonge stelletjes naar Schotland vluchtten om elkaar daar het ja-woord te geven. Naar aanleiding van onze themamaand nemen we een kijkje in de historische wereld van het trouwen.

Een economische aangelegenheid

Voor de 11e eeuw bestond er geen eenduidig antwoord op de vraag wat het huwelijk nu precies inhield en hoe die voltrokken moest worden. Trouwen was vooral een aangelegenheid tussen de ouders van het echtpaar en was vaak een politieke of economische overeenkomst. Pas in de 11e en 12e eeuw werden er duidelijkere regels opgesteld omtrent het huwelijk.

Geheime huwelijken in de Middeleeuwen

Na lang debatteren was het huwelijk volgens de kerk voltrokken wanneer beide partijen elkaar het ja-woord gaven. Er hoefde hierbij geen priester aanwezig te zijn; alleen een overeenstemming tussen de bruid en de bruidegom was genoeg. Dit had echter als gevolg dat er veel geheime huwelijken voltrokken werden tegen de wil van de ouders. Bovendien was het niet goed te achterhalen of iemand het ja-woord had gegeven of niet. De Engelse Margery Paston maakte gretig gebruik van deze regel: in 1469 trouwde ze in het geheim met de rentmeester van de familie. Tot groot ongenoegen van haar ouders, die een rijke edelman voor haar op het oog hadden. In 1563 besloot de kerk dat huwelijken alleen voltrokken konden worden in het bijzijn van een priester en andere getuigen.

Een stabiel huwelijk is een goed huwelijk

Hoewel misschien vaak gedacht wordt dat men vroeger veel eerder trouwde dan nu, is dit volgens Marchien den Hertog en Bas Kromhout van Historisch Nieuwsblad niet altijd zo geweest. Mannen trouwden in de 17e eeuw rond hun 28ste, terwijl vrouwen rond hun 25ste trouwden. In de Gouden Eeuw had het huwelijk een praktische noodzaak. Een stabiele familie was belangrijk. Daarom was het van belang dat er geslaagde huwelijken werden gesloten. Risicovolle huwelijken – zoals tussen partners met een groot leeftijdsverschil of een huwelijk met verschil in sociale status - werden afgeraden.

Dansclubs en verkering in de 17e eeuw

Er kwamen in de 17e eeuw wekelijks gezelschappen samen waar jongeren hun toekomstige huwelijkspartner konden ontmoeten. Leeftijdgenoten konden hier met elkaar - vaak tot diep in de nacht - dansen. Er waren echter wel regels opgesteld voor een kennismaking tussen de twee seksen. Dansen mocht, maar wanneer de jongen in kwestie ‘meer’ wilde, moest hij naar de ouders van het meisje om toestemming te vragen. Als die toestemming werd gegeven, konden het meisje en de jongen in de periode erna kijken of ze bij elkaar pasten.

De trouwbelofte in de Gouden Eeuw

Als daarna een trouwbelofte gegeven werd, kon met toestemming van de familie – mannen hadden tot hun 25ste toestemming nodig , vrouwen tot hun 20ste - de voorbereiding voor de bruiloft beginnen. De materiële verdeling werd vastgelegd in een contract, die door de man en vrouw in kwestie ondertekend werd en het echtpaar schreef zich in bij de koster van de kerk. De inzegening van het huwelijk door een predikant vond in de 17e eeuw plaats in de kerk of thuis. Na het bruiloftsfeest werd het echtpaar naar bed gebracht door de gasten. In sommige kringen waren er zelfs dichters die speciale huwelijkszangen componeerden. In dit Bruylofts-Liedt uit 1637 worden de gasten aangemoedigd een ‘glaesje’ te drinken ‘ter eeren van het Paer’: Voorts schencker schenckt // op dat'er wort gedroncken Een Roemer volschoncken // ter eeren van het Paer, Dat niemant denckt // daer mede langh te proncken, Want hier helpt geen loncken // en oogen op malkaer: Maer elck die moet een glaesje drincken uyt, Tot luck en heyl van Bruydegom en Bruydt. Lees hier meer over het huwelijk in de Gouden Eeuw.

Stiekem trouwen in Schotland

De leeftijd waarop mensen in Nederland trouwden daalde sterk na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Jonger dan lange tijd gebruikelijk was, stapte men in het huwelijksbootje en kreeg kinderen. Toch moesten koppels nog tot in de jaren 70 toestemming vragen van hun ouders. Bovendien mocht je vóór je 21ste niet trouwen. Dit leverde soms interessante situaties op. In Schotland gold deze regel namelijk niet – daar kon je vanaf je 16e zonder enige toestemming trouwen. Het gevolg: stelletjes vluchtten naar Schotland om daar te trouwen. In Schotland kon je met de aanwezigheid van twee getuigen getrouwd worden door elke willekeurige Schot.