De geschiedenis van Pink Floyd

Vijftig jaar geleden, in september 1975, bracht Pink Floyd het album Wish You Were Here uit. De geschiedenis van Pink Floyd is een verhaal van genialiteit en tragedie. Van psychedelische experimenten tot wereldwijde stadiontours; de band verlegde de grenzen van de rockmuziek en gaf stem aan een generatie. Dit is het verhaal van een groep die de wereld een spiegel voorhield, en waarvan de muziek vandaag de dag nog net zo relevant is als een halve eeuw geleden.

Het ontstaan van Pink Floyd: De rol van Syd Barrett

Het waren de Swinging Sixties, en terwijl de hitlijsten werden gedomineerd door The Beatles en The Rolling Stones, ontstond er in de undergroundclubs van London een compleet nieuw geluid die de muziekwereld voorgoed zou veranderen: The Pink Floyd Sound. Het was de tijd van de ‘Summer of Love’, en in het hart van de psychedelische scene bevonden zich vier jonge mannen. Waters, Mason, Wright en Barrett. Laatstgenoemde was de kern van de band, en had een immense verbeeldingskracht. Hij was de vonk, het genie, maar tegelijkertijd de fragiele geest die Pink Floyd tot leven wekte.

Samen met zijn bandmaten creëerde Syd Barrett een geluid dat volledig brak met de conventies van die tijd. In de UFO Club, hun muzikale thuisbasis, creëerde Barret met zijn gitaar en poëtische teksten een onvoorspelbaar, haast etherisch geluid. De nummers gingen over fantasierijke werelden van kabouters en sprookjes, en gaven een inkijk in de bijzondere geest van Barret. Hiermee trokken ze een publiek aan dat verlangde naar iets anders dan de standaard popmuziek. De band groeide hierdoor al snel uit tot een fenomeen binnen de Britse psychedelische rock.

Syd Barret

Maar de creatieve vlucht van Barrett kon niet eeuwig duren. De experimenten met onder andere LSD en de enorme druk van de roem eisten hun tol. Barretts geestelijke gezondheid verslechterde snel en zijn gedrag werd onvoorspelbaar en grillig. De band stond voor een onmogelijke keuze: doorgaan met Syd en het risico lopen ten onder te gaan, of hem laten gaan. Uiteindelijk, begin 1968, was er geen andere optie dan verder te gaan zonder hem, David Gilmour, een jeugdvriend van Barret, verving hem. Hoewel hij fysiek afwezig was, bleef Syd Barrett de ziel van Pink Floyd. Zijn vertrek liet een leegte achter die de bandleden de rest van hun carrière zouden proberen te vullen, en die de basis zou leggen voor enkele van hun meest iconische albums.

Van psychedelica naar conceptalbums: 'Dark Side of the Moon'

Na het vertrek van Syd Barrett leek Pink Floyd even stuurloos. De band zocht naar een nieuwe identiteit en begon te experimenteren met langere, instrumentale stukken die de luisteraar meenamen op een muziekreis. Albums zoals Atom Heart Mother en Meddle waren cruciale stappen in die ontwikkeling. De band smeedde een nieuwe sound: de nummers werden langer, de structuren complexer en de sfeer donkerder. De losse, psychedelische ideeën van Barrett werden ingeruild voor een meer cinematografische aanpak.

Deze zoektocht bereikte in 1973 een absoluut hoogtepunt. Met Dark Side of the Moon leverde de band een meesterwerk af dat vandaag de dag nog steeds als een van de beste albums aller tijden wordt beschouwd. Het was niet zomaar een verzameling nummers, maar een diepgaand conceptalbum. Op ingenieuze wijze onderzocht de band de donkere kanten van het moderne leven. De nummers gingen over de druk van de tijd, de hebzucht van de maatschappij, de angst voor de dood en de waanzin die op de loer lag. Met revolutionaire opnametechnieken, innovatieve synthesizers en de gelaagde zang van zangeressen die als een spookkoor klonken op ‘The Great Gig in the Sky’, creëerde de band een wereld die de luisteraar volledig in zich opnam.

De impact van het album was ongekend. Het stond decennialang in de hitlijsten en verkocht miljoenen exemplaren over de hele wereld. Met één klap transformeerde Pink Floyd van een cultband in een wereldwijd fenomeen. Het album toonde perfect het gevoel van desillusie en vervreemding van de jaren zeventig, muziek was niet langer enkel een geluid, maar werd een historische afspiegeling.

De ode aan een verloren vriend: 'Wish You Were Here'

Na het overweldigende succes van Dark Side of the Moon kwam de band in een creatieve crisis terecht. De roem was enorm, maar het contact met het publiek voelde hol en de muziekindustrie als een onpersoonlijke machine. Het was een gevoel van vervreemding dat het volgende album, Wish You Were Here, zou vormgeven. Dit keer keerde de band terug naar de bron van hun inspiratie: de tragische teloorgang van Syd Barrett.

Op het album staat het gevoel van afwezigheid en verlies centraal. De openingstrack, 'Shine On You Crazy Diamond', is een indrukwekkend eerbetoon aan Barrett. De titel is een directe verwijzing naar hem, een 'gekke diamant' in de ruwe muziekwereld. Het lied voelt als een muzikale begrafenis, met lange instrumentale stukken die een gevoel van gemis overbrengen. De melancholie van het nummer werd nog wranger door een bijna ongelooflijke gebeurtenis.

Op 5 juni 1975, precies op de dag dat de band de laatste hand legde aan de mix van 'Shine On', verscheen er plotseling een man in de studio. De man was gezet, had kort haar en zijn wenkbrauwen waren volledig afgeschoren. De mysterieuze verschijning bleef stil in een hoek van de studio staan en aanschouwde de opname. De bandleden, die hem jarenlang niet hadden gezien, herkenden hem niet. Ze dachten dat het een lid van het platenlabel was, of iemand uit de crew. Pas na een tijdje herkende David Gilmour de blik in zijn ogen en fluisterde hij tegen Roger Waters: 'Weet je wie dat is? Dat is Syd.' Waters barstte direct in tranen uit. De man die daar stond, pas 29 jaar oud, was een schim van de flamboyante dromer die ze kenden. Barrett had schijnbaar geen idee dat het nummer waar hij bij stond, over hem ging. Nadat hij een paar onsamenhangende opmerkingen had gemaakt, vertrok hij weer, zo mysterieus als hij was gekomen. Het was de laatste keer dat de band hem zou zien.

Maar het album ging over meer dan alleen Barrett. Het titelnummer, 'Wish You Were Here', werd een universeel lied over afwezigheid. Andere tracks, zoals 'Welcome to the Machine' en 'Have a Cigar', waren vlijmscherpe kritieken op de cynische muziekwereld. Pink Floyd was niet langer de idealistische band van de jaren zestig; ze hadden de donkere kant van de industrie gezien. En dat gevoel van verloren onschuld en de pijn van het gemis van hun oude vriend, Syd Barrett, vormde een rode draad die dit album zo gelaagd en persoonlijk maakte.

De muur van Roger Waters: 'The Wall'

Als er één album is dat de totale vervreemding van de band en met name Roger Waters laat zien, is het wel The Wall. Dit album uit 1979 was een rockopera die de afstand tussen artiest en publiek tot in absurditeit doordreef. De band bouwde letterlijk een muur van kartonnen stenen op tijdens hun shows, waardoor ze aan het einde van de eerste akte volledig van hun publiek werden gescheiden. Het was een fysieke, dramatische metafoor voor de emotionele muur die Waters in de loop van de jaren had opgebouwd.

Het verhaal van The Wall is grotendeels autobiografisch en volgt de fictieve rockster Pink, een mengeling van Roger Waters en Syd Barrett. De muur van Pink wordt steen voor steen opgebouwd door talloze trauma's. Het begint al in zijn kindertijd, met het verlies van zijn vader die sneuvelde in de Tweede Wereldoorlog, net als de vader van Waters. Later komen daar een verstikkende moeder en een repressief schoolsysteem bij. Ook de oppervlakkigheid van de roem en het verraad van zijn omgeving draagt bij aan het gevoel van isolatie.

De nummers van het album zijn iconisch en de thema’s zijn nog altijd pijnlijk relevant. 'Another Brick in the Wall' (met de onvergetelijke kinderkoorzang) is een felle aanklacht tegen autoritaire onderwijssystemen. 'Comfortably Numb' beschrijft de emotionele en fysieke afstand tussen Pink en zijn omgeving. De muur die Pink bouwt, leidt uiteindelijk tot een totale mentale ineenstorting.

In een hallucinatie verandert Pink van slachtoffer in dader: hij wordt een totalitaire dictator die zijn concerten leidt als een fascistische rally. Het is een extreem, maar essentieel onderdeel van het verhaal dat laat zien hoe het opbouwen van muren en het afstoten van anderen kan leiden tot de meest onmenselijke denkbeelden. De muur werd uiteindelijk door de hoofdpersoon afgebroken, maar liet de vraag achter: wat blijft er dan over? De boodschap is vandaag de dag nog steeds actueel, in een wereld waarin politieke polarisatie nog altijd een grote rol speelt.

De blijvende invloed van Pink Floyd op de muziekgeschiedenis

De invloed van Pink Floyd reikt ver voorbij de muzikale grenzen van de jaren zeventig. Met hun grensverleggende geluid en complexe conceptalbums baanden ze de weg voor talloze artiesten binnen de progressieve rock en ver daarbuiten. Hun gebruik van synthesizers en geluidseffecten inspireerde later bands binnen de elektronische en alternatieve muziek. Ze lieten zien dat een album meer kan zijn dan een verzameling liedjes, een complete artistieke ervaring.

De iconische albumhoes ontworpen door Storm Thorgerson

De visuele erfenis is minstens zo belangrijk. De surrealistische albumhoezen van Storm Thorgerson en de extravagante, theatrale liveshows met hun gigantische varkens, projecties en laserlichten, vormden een blauwdruk voor alle stadionconcerten die nog moesten komen. De band veranderde het liveconcert van een simpele muzikale uitvoering in een overweldigend spektakel.

Pink Floyd mag dan al decennia niet meer in de klassieke bezetting optreden, de band is nog springlevend in onze cultuur. Nummers als 'Comfortably Numb' en 'Wish You Were Here' zijn jaar in jaar uit steevast in de hoogste regionen van de Top 2000 te vinden. Bovendien laten Roger Waters en David Gilmour met hun soloprojecten zien dat de thema’s van de band nog altijd relevant zijn. Waters’ felle kritiek op politieke conflicten en zijn pleidooi voor vrede tonen aan dat de boodschap van protest en vervreemding nog even urgent is als toen de band opgericht werd.

Lees hier meer over het nummer dat Gilmour en Mason schreven als steunbetuiging voor Oekraïne

De klanken van Pink Floyds muziek knallen wereldwijd nog dagelijks door duizenden speakers. De thema’s die de band aansneden, over vriendschap, verraad, gekte en de zoektocht naar identiteit in een onmenselijke wereld, zijn nog steeds relevant en vormen een inspiratie voor velen. En dat maakt hun muziek zoveel decennia later, nog altijd de moeite waard om naar te luisteren.