De geschiedenis van porno in Nederland
Begin maart 2018 voegde de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag een grote verzameling pornografische boeken en tijdschriften toe aan de collectie. Een deel van deze collectie zal vanaf 21 maart te zien zijn in de expositie ‘Porno op Papier, Taboe en tolerantie door de eeuwen heen’ in het Museum Meermanno . Hoe ziet de geschiedenis van de Nederlandse erotica en pornografie eruit?
Rebelse cultuur tijdens de Gouden Eeuw
Vanaf halverwege de 17e eeuw ontstond er in de Republiek der Nederlanden een grote belangstelling voor pornografische literatuur. Vrij van het Roomse gezag werd er ruim baan gemaakt voor een opleving van pikante verhalen over erotische belevenissen. Rond 1680 publiceerde een onbekende Amsterdamse uitgever de roman ‘De doorluchtige daden van Jan Stront, opgedragen aan het kackhuys’ (deel I in 1684 en deel II in 1696). Het verhaal ging, zoals de titel doet vermoeden, over ranzigheid en ontlasting maar bevatte vooral heel veel seksuele metaforen.
Napoleon: Legalisering van bordelen
In 1810 werd Nederland onderdeel van het Franse keizerrijk. Napoleon snapte dat zijn soldaten aan hun gerief moesten komen, daarom legaliseerde Napoleon in 1811 de bordelen. Wel stelde Franse heerser een reglement in voor bordelen. In de regels stond onder andere dat de prostituees medische keuring moesten ondergaan, Napoleon wilde namelijk het risico op zieke soldaten zo klein mogelijk houden. Na de Franse overheersing bleef de Nederlandse overheid Napoleons bordeelreglementering aanhouden.
Verzet tegen ontucht
In de jaren 1860-1870 ontstond er in Nederland steeds meer verzet tegen de bordelen. De orthodox-protestantse actiegroep ‘Nederlandsche Vereeniging tegen de Prostitutie’ zag de legalisering van prostitutie als een zonde, als ‘aanstotelijkheid voor de eerbaarheid’. In 1889 bereikte de actiegroep hun eerste succes; de gemeente Kampen voerde dat jaar als eerste het bordeelverbod in.
Wet tot bestrijding der zedeloosheid
Rond 1900 werd pornografie steeds sneller reproduceerbaar door technologische ontwikkelingen - zoals druktechnieken en fotografie. De orthodox-protestantse deel zedelijkheidsstrijders vonden steeds meer aanhangers in hun strijd tegen al het onfatsoen. In de beginjaren van de twintigste eeuw werden door de groter wordende groep tegenstanders oproepen gedaan tot een strenge zedelijkheidswetgeving. De overheid stemde ermee in. Op 20 mei 1911 trad de wet-Regout in werking, een zedenwetgeving waarin prostitutie, vrouwenhandel en bordelen werden verboden. Ook openbare verkoop van voorbehoedsmiddelen werd strafbaar evenals het openlijk verspreiden, vervaardigen en tentoonstellen van pornografie.
Seksuele revolutie
In de jaren 60 kwam er veel kritiek op de preutse Zedelijkheidswet. De seksuele revolutie leidde in 1970 tot een opheffing van het openlijk verkopen van voorbehoedsmiddelen. Voor de legalisering van pornografie was een rechtszaak rondom het erotische tijdschrift Chick- ook wel bekend als het Chick-arrest – een belangrijke gebeurtenis. In 1970 won het pornoblad de rechtszaak, hiermee werd vervolgens de weg vrij gemaakt voor legale pornografie. In 1986 werd het algemene pornografieverbod officieel opgeheven. Een ware bovengrondse porno-industrie kon zich vanaf toen ontwikkelen.
Invloed op samenleving
Tegenwoordig is zijn seksblaadjes in veel winkels verkrijgbaar. Maar vooral wordt er veel porno verspreid via het internet. Over de invloed van legale porno op de samenleving verschillen de meningen. Aan de ene kant zou het leiden tot een toename in ongewenste seksuele activiteiten, het tegenargument is dat pornografie juist een uitlaatklep is waardoor ongewenst seksueel gedrag juist wordt verminderd. Ook is de rol van porno in de machtsongelijkheid tussen man en vrouw zeer actueel discussieonderwerp.
bronnen
- Historiek.net: Koninklijke Bibliotheek verwerft grote collectie erotica en pornografie
- Historiek.net: Waarom werd porno vanaf de Gouden Eeuw zo populair?
- Wikipedia.org: Zedelijkheidswet
- Historisch Nieuwsblad.nl: De zedelijkheidswetten van 1911
- Wikipedia.org: Pornografie
- Wikipedia.rog: Chick
afbeelding
Nationaal Archief: Molendijk, Bart / Fotocollectie Anefo. Kruistocht tegen porno van ex-EO-directeur L. P. Dorenbos in Veenendaal; Candy met "Candy". 18 juli 1987, Utrecht, Veenendaal
